In het voorjaar van 2025 veroorzaakte een ontdekking aan de rand van het Drentse veenlandschap flink wat opschudding in de Nederlandse biologie. een team van Wageningse onderzoekers kwam oog in oog te staan met een diersoort die geen enkel boek of digital archief eerder kende. “Eerlijk gezegd wisten we niet wat we zagen,” vertelt hoofdonderzoeker Dr. Marieke van den Berg. En nee — deze keer gaat het niet om een uit de hand gelopen prank of een viral AI-creatie.
Hoe werd het dier gevonden?
Tijdens een routineonderzoek naar de biodiversiteit in het Bargerveen, stuitte het team op een klein, semitransparant organisme met een vreemde groepsdynamiek. De dieren — op het eerste gezicht onopvallend — toonden binnen enkele uren opmerkelijk collectief gedrag. Daarbij bewogen ze gelijktijdig, als een wollige golf dwars door elkaar heen.
- De dieren verplaatsen zich zowel individueel als in groep
- Ze reageren direct op elkaars prikkels, zonder zichtbare communicatie
- Het patroon lijkt op dat van zwermende spreeuwen, maar dan op microformaat
Waarom is deze vondst zo bijzonder?
In Nederland zijn we wel wat gewend qua verrassende fauna — denk aan de opmars van de wolf of Russische berenklauw in de Achterhoek. Maar zoiets als dit hadden zelfs doorgewinterde biologen niet op hun bingokaart staan. De organismen lijken een schakel tussen schimmels, insecten en kleine zoogdieren te vormen. Mét eigenschappen die we tot nu toe alleen los van elkaar kenden.
“Stel je voor: je observeert minutenlang een ogenschijnlijk simpele larve, tot je ineens merkt dat het diertje samen met zijn buren een soort ‘levende matrashoes’ vormt tegen roofdieren. Het is alsof evolutie hier even een nieuw trucje uitprobeert,” aldus Dr. Van den Berg.
Wat weten biologen nu al?
- DNA-onderzoek wijst op verwantschap met waterbeestjes
- Ze kunnen hun sociale gedrag aanpassen aan de omgeving
- Het collectieve gedrag neemt toe bij dreiging (bijvoorbeeld plotselinge schaduw van een buizerd)
De onderzoekers leggen uit dat zulke gedragsveranderingen – van solitair tot massaal – zelden bij Nederlandse dieren zijn waargenomen. Dit collectief adaptief vermogen was tot nu toe vooral bekend van vissen of migrerende vogels.
Praktisch nut: wat kunnen wij ervan leren?
Geloof het of niet: het onderzoeksteam ziet nu al kansen voor technologische innovatie. Door het gedrag van deze dieren te bestuderen, kunnen ingenieurs bijvoorbeeld nieuwe algoritmes ontwikkelen voor Nederlandse robotica — denk aan efficiëntere swarm-drones of lokale verkeersmanagement systemen in Amsterdam.
En biologiedocenten in Haarlem en Nijmegen ontwierpen binnen twee maanden al eerste colleges over de grotere vraag: hoe kan groepsgedrag zich zó razendsnel ontwikkelen?
Wat kunt u doen als u hetzelfde ziet?
- Maak foto’s of korte filmpjes met uw smartphone (tip: houd rekening met het licht — reflecties maken het organisme lastig zichtbaar)
- Noteer tijd en precieze locatie — bijvoorbeeld in de buurt van het Fochteloërveen of de Veluwe
- Laat het organisme ongemoeid; sommige zijn gevoelig voor aanraking
- Neem via waarneming.nl contact op met lokale experts
Het kan geen kwaad om met een gezonde dosis nieuwsgierigheid uw volgende wandeling door het Nederlandse veen tegemoet te gaan. Want zeg nu zelf — wanneer heeft u voor het laatst geschiedenis geschreven tijdens een blokje om?
Een laatste gedachte
Deze ontdekking onderstreept opnieuw dat natuur — zelfs in 2025, in een van Europa’s drukst bevolkte landen — elke dag voor een verrassing kan zorgen. Misschien staan we aan het begin van een heel ander begrip van samenwerking in het dierenrijk. de tijd zal het leren.
