Bedankt u de serveerster in uw favoriete lunchzaak? Of de medewerker die u helpt in Albert Heijn of HEMA? Volgens psychologen onthult uw reactie op service veel over uw karakter. Laatst vertelde psycholoog Olga Albaladejo me iets opmerkelijks. “Ik was met mijn moeder uit eten — haar verjaardag, dus iets speciaals. Vlak bij ons tafeltje begon een vrouw te schreeuwen tegen de serveerster, haar uit te schelden voor ‘smerig’ en andere nare dingen. Onbegrijpelijk. Ik heb gevraagd om respect — voor het personeel én voor de andere gasten. Haar reactie? Een lading scheldwoorden richting mij.”
Het verhaal schoot door mijn hoofd. Die vrouw riep dat ze ‘elke dag’ hier kwam eten, ‘genoeg geld’ had en zo dus ‘recht had op alles’. Echt, sommige mensen verrassen me niet eens meer. Maar Olga maakte een scherp punt: “Opmerkelijk — ze geloofde wel dat iedereen fouten mag maken, maar die tolerantie gold blijkbaar niet voor de mensen die haar biefstuk brachten.” Dat zette me aan het denken. Hoe kijkt de psychologie eigenlijk naar mensen die wél bedanken en vriendelijk zijn richting winkel- of horecapersoneel?
Vriendelijkheid zegt álles
Olga is helder, en citeert Zig Ziglar: “Geld kan je een diploma kopen, maar geen goed hart.” Volgens haar draait beleefdheid en dankbaarheid niet om status of opleiding. Het gaat erom of u de ander als mens ziet. “Uiteindelijk herken je iemands ware karakter in zijn dagelijkse gebaren — niet in zijn LinkedIn-profiel.” Dat zie ik ook goed op terrassen bij ‘t IJ of in Utrecht — hoe verschillend mensen omgaan met bediening.
Empathie zit achter oprechte dankbaarheid
Belangrijk kenmerk bij dankbare mensen? Empathisch vermogen. “Wie servicepersoneel bedankt, toont emotioneel bewustzijn,” zegt Albaladejo. U ziet niet alleen de koffie op tafel verschijnen — u ziet ook iemand met een eigen leven, uitdagingen en misschien een slechte rug van het rennen op drukke dagen.
Die inlevingskracht, stelt ze, is een van de fundamenten van emotionele intelligentie. En ja, dat maakt uw dag én die van de ander een stukje aangenamer.
Dankbaarheid heft (even) hiërarchie op
De sociale hiërarchie die speelt — u als klant, de ander in dienst — wordt even doorbroken als u dankbaar bent. Olga stelt: “Met een simpel ‘dankjewel’ zegt u eigenlijk: ‘ik zie je, ik waardeer wat je doet — los van je rol of uniform.’”
En dat is geen detail: het heeft een helend effect in een maatschappij waar nogal wat mensen zich onzichtbaar voelen. Kijk maar eens in grote warenhuizen zijn of op Rotterdam Centraal — dat gevoel beklijft.
Prosociale waarden: rechtvaardigheid en samenwerking
Wat we doen, zegt veel over wie we daadwerkelijk zijn. Principes kunt u niet faken — u leeft ze, of niet. Olga stipt aan: “Wie standaard dankjewel zegt, hecht veel waarde aan rechtvaardigheid, respect en samenwerken.”
Vaak zijn dat mensen die hun welzijn niet belangrijker vinden dan dat van een ander. Ze dragen in kleine dingen bij aan een vriendelijker samenleving. Denk aan een buurvrouw die de pakketbezorger altijd groet — zulke mensen maken onze straten net iets fijner.
Zelfkennis en bescheidenheid zijn verbonden
Volgens Albaladejo wortelt die dankbaarheid niet enkel in opvoeding, maar vooral in een soort psychologische bescheidenheid.
Met andere woorden: wie vriendelijk blijft voor winkelpersoneel, erkent dat niemand méér is dan een ander. We zijn allemaal afhankelijk van elkaar. Het erkennen van diensten maakt ons niet kleiner — juist menselijker. En die menselijkheid is precies wat u uniek maakt.
Meer dankbaarheid = meer geluk
Tot slot — vanuit psychologisch perspectief is dankbaarheid veel meer dan beleefdheid: het is een levenshouding. Talloze studies tonen aan dat dankbare mensen niet alleen optimistischer zijn, maar ook veerkrachtiger en simpelweg gelukkiger.
Het mooiste? Dankbaarheid is aanstekelijk. Zelfs als u alleen getuige bent van een klein vriendelijk gebaar, reageren uw spiegelneuronen — u vóelt mee. Neurowetenschap bevestigt inmiddels dat toekijken hoe iemand een ander bedankt, daadwerkelijk iets bij uzelf losmaakt.
Even simpel: vriendelijke, dankbare acties zorgen niet alleen voor een goed gevoel bij de ontvanger — ze stralen ook door naar wie meekijkt. Zo draagt één vriendelijk gesprekje in de supermarkt bij aan een ander sociaal klimaat — zelfs als niemand elkaar verder kent.
