We komen het allemaal wel eens tegen: iemand die voortdurend in de rede valt tijdens gesprekken. Sommige mensen zien het als een gebrek aan manieren, anderen als pure zelfzucht. De psychologie kijkt er genuanceerder naar — sociale, culturele en zelfs neurologische factoren spelen een rol. Waarom voelen we soms zo’n onweerstaanbare drang om te praten voordat de ander is uitgepraat? En wat gebeurt er eigenlijk in ons hoofd als we iemand onderbreken?
Onderbreken maakt deel uit van hoe ons brein werkt: het is soms angst, soms gewoonte, en heel vaak een onbewuste behoefte om gehoord te worden. Volgens Psychologie Magazine Nederland zijn onderbrekingen vaak géén teken van slechte intenties, maar eerder het resultaat van een complex samenspel van onze hersenen en sociale prikkels.
Wat mij in de praktijk opvalt — en ik kom dagelijks in contact met mensen op kantoor, in de tram of bij m’n bakker op de hoek — is dat maar liefst 70% van de onderbrekingen spontaan is: het hoofd schiet vol associaties. Terwijl iemand nog praat, ben je in gedachten al verder, zoekend naar een moment om je eigen verhaal in te brengen. Zeker als de sfeer gespannen is, of wanneer je bang bent dat je straks vergeten bent wat je wilde vertellen.
Waarom onderbreekt iemand eigenlijk?
De multitaskende hersenen
Vanuit neurologisch perspectief komt het omdat verschillende hersengebieden tegelijkertijd aanspringen. terwijl uw buurman praat, verwerkt uw temporale kwab de informatie, maar andere delen van het brein checken ondertussen of u zelf nog iets te melden hebt of — eerlijk is eerlijk — niet wilt dat uw eigen punt ondersneeuwt. Volgens gedragswetenschappers is dit proces automatisch en volkomen normaal. Vaak merkt u pas dat u iemand onderbreekt, als het al gebeurd is.
De impuls om te reageren ontstaat meestal niet uit dominantie, maar uit een gevoel dat u ‘iets relevants’ moet bijdragen. Herkent u een situatie? Dan wil het brein meteen delen — luisteren en reageren lopen parallel. Misschien niet ideaal, maar evolutionair ligt de verklaring dicht bij huis.
Werkgeheugen en de angst om te vergeten
Vaak is er ook een andere reden: angst om een gedachte kwijt te raken. Ons werkgeheugen, het ‘kladblok’ van het brein, kan maar een beperkte hoeveelheid informatie vasthouden. Als een idee belangrijk voor u is, wilt u het uitspreken voordat het verdwijnt. Deze angst is sterker bij mensen die last hebben van spanning, of in situaties met veel deelnemers zoals vergaderingen en borrels.
Volgens experts uit Amsterdam kiezen sommigen er zelfs bewust (of ongemerkt) voor om hun beurt naar voren te schuiven, om grip te houden op het gesprek. het is niet altijd onwil, zelden bedoeld om de ander te kleineren — maar het effect kan dezelfde kant opgaan.
De impact op persoonlijke relaties
In persoonlijke relaties kan voortdurend onderbroken worden aanvoelen alsof de ander niet echt luistert of geen respect heeft. Vooral in nauwe banden — denk aan partners, familie of goede vrienden — werkt het verstorend: het vertrouwen in open communicatie krijgt een knauw. Volgens het Instituut voor Welzijn Leiden leidt niet gehoord worden bij veel mensen tot frustratie en afstand. Actief luisteren — écht de ruimte geven aan wat de ander te zeggen heeft, zonder meteen zelf in te breken — is cruciaal om emotionele verbinding te houden.
Onderbreken op de werkvloer: meer impact dan u denkt
Op de werkvloer kan onderbreken ronduit nadelig uitpakken. Volgens HR-adviseurs uit Rotterdam zijn het meestal de dominante, extraverte collega’s die makkelijk interrumperen. Zij bepalen vaak het verloop van het overleg, terwijl meer introverte teamleden zich terugtrekken en hun ideeën voor zich houden.
Het gevolg? Minder verscheidenheid in stem en visie. Die stille collega uit Utrecht met dat briljante idee zegt misschien niets meer als zij telkens overvleugeld worden. En onderbreekt u per ongeluk een leidinggevende of een klant, dan kan dat overkomen als onprofessioneel — z’n naam in het systeem op visitekaartje kwijt vanwege één onderbreking klinkt misschien overdreven, maar ik heb het zien gebeuren.
Bovendien: wie bekend staat als iemand die altijd door anderen heen praat, bouwt meestal geen warm imago op binnen het team.
Wat kunt u eraan doen?
- Bewustwording: Let er deze week eens bewust op — hoe vaak onderbreekt u (of juist: wordt u onderbroken)?
- Noteer ideeën: Schrijf trefwoorden op terwijl de ander spreekt, ‘parkeer’ uw punt tot later.
- Actief luisteren: Laat kort pauzes vallen — u hoeft niet elk gaatje direct te vullen.
- Feedback geven en vragen: Spreek het aan in uw team of huishouden, soms zijn onderbrekingen een onbedoelde gewoonte.
- Context is key: In Amsterdam of Rotterdam kletsen mensen misschien sneller door elkaar dan in een rustig dorpje als Giethoorn — pas uw stijl aan de situatie aan.
Tot slot
Onderbreken is menselijk, maar niet altijd handig. Het zegt lang niet altijd iets negatiefs over u of de ander — maar bewustwording en aandacht voor elkaars ruimte in een gesprek maakt contacten wel veel prettiger. Misschien zit hier vandaag net die ‘aha’ die uw volgende gesprek soepeler laat verlopen.
