Inleiding en context
Vanaf woensdagochtend 17 december tot maandagochtend 22 december voeren artsen in opleiding in Engeland een staking van vijf dagen uit. Deze actie, de veertiende sinds maart 2023, wordt gehouden vanwege arbeidsvoorwaarden en salaris. Op dit moment staat het NHS onder grote druk vanwege een recordaantal griepgevallen en de impact van de stakingen op de ziekenhuiszorg wordt als aanzienlijk beschouwd.
Reactie en politieke reacties
Premier Keir Starmer noemde de staking “onverantwoordelijk”, terwijl minister Wes Streeting de eisen van de British Medical Association (BMA) afwees. Hij beschuldigde de vakbond van een “schokkende onverschilligheid voor de patiëntveiligheid”. De BMA hield vol dat de staking “volledig te voorkomen” was en eiste een “geloofwaardig aanbod” om daadwerkelijke salarisverlagingen te voorkomen.
Reden voor de staking
Volgens de overheid hebben artsen in opleiding de afgelopen drie jaar gemiddeld een salarisverhoging van 28,9% ontvangen (2023-2024 tot 2025-2026). De BMA eist echter een extra verhoging van 26% om de inflatiecorrectie te compenseren, omdat hun inkomsten volgens hen door prijsstijgingen zijn uitgehold. Er bestaat discussie over de mate waarin deze inkoopkracht is afgenomen, mede vanwege de gebruikte indexering door de BMA.
Het afwijzen van het voorstel
De hoop dat de staking zou worden voorkomen, werd op maandag de bodem ingeslagen, toen de BMA meldde dat 83% van de artsen in opleiding een nieuw voorstel van de regering hadden afgewezen. Dit voorstel bevatte geen extra salaris, maar wel plannen voor snelle uitbreiding van specialisatieplaatsen, vergoedingen voor examenkosten en de mogelijkheid om de stakingsanalyse tot januari uit te stellen.
Wat te doen bij medische noodgevallen?
Het Ministerie van Volksgezondheid benadrukt dat mensen niet moeten wachten met zoeken naar medische hulp en bij ernstige noodgevallen 999 moeten bellen. Voor minder urgente gevallen wordt verwezen naar NHS 111 of de NHS-app. Patiënten wordt geadviseerd om zich aan geplande afspraken te houden, tenzij anders aangegeven. Sommige essentiële diensten blijven operationeel via speciale regelingen genaamd derogaties om de patiëntveiligheid te waarborgen.
Inkomsten van artsen in opleiding
Er bestaan verschillende typen artsen in opleiding met diverse salarisschalen. Volgens het organisatie Full Fact verdienen zij momenteel tussen £38.831 en £73.992 per jaar, exclusief extra betalingen voor ongunstige diensten. Gemiddeld ontvangt een arts in opleiding circa 25% tot 33% bovenop het basisloon uit aanvullende bronnen, wat de totale jaarsalarissen op ongeveer £45.846 tot £81.061 brengt. De regering geeft aan dat deze cijfers meer rond de £49.000 tot £97.000 liggen.
Vergeleken met andere landen is het moeilijk om exacte vergelijkingen te maken vanwege verschillen in categorisering. Over het algemeen verdienen artsen in opleiding in Engeland vergelijkbaar met die in Ierland en tussen 1% minder tot 26% meer dan in Nieuw-Zeeland. In Australië liggen de salarissen tussen 23% en 48% hoger dan in Engeland.
Reactie op het aanbod en politieke onderlinge koers
Wes Streeting zette een riskante strategie in door werkgelegenheid te bieden aan de vakbond, terwijl hij tijdens de overweging van dat voorstel een offensief begon. Hij waarschuwde dat het NHS zou instorten als de artsen in opleiding hun staking voortzetten tijdens het recordaantal griepgevallen. Tijdens de stemming over de staking het afgelopen weekend, stemde 83,2% afwijzend.
Senior adviseurs van het NHS gaven aan dat het griepseizoen extreem is, maar dat het NHS dankzij gebruikelijke voorbereidingen de zorg zal kunnen voortzetten. De BMA stelt dat Streeting de artsen in opleiding het slachtoffer laat zijn van een toekomstige crisis in het NHS, wat door hen volledig wordt afgewezen.
Reacties van politieke leiders en organisaties
De premier stelde dat de staking plaatsvindt “na een zeer substantiële salarisverhoging in het afgelopen jaar”. Hij noemde de staking “onverantwoordelijk” en deelde dat de BMA weigerde te onderhandelen. Minister Streeting riep artsen op de staking te negeren en bekritiseerde de “fantasie” eisen voor een extra van 26% salarisverhoging. Dr. Jack Fletcher, voorzitter van de BMA-commissie voor artsen in opleiding, noemde de staking “volledig te voorkomen” en drong aan op onderhandelingen.
Organisaties zoals NHS Providers en de NHS Confederation reageerden kritisch, met waarschuwingen over verdere verstoringen en vertragingen door de staking.
Publieke opinie
Volgens een recent YouGov-onderzoek is de publieke steun voor de staking laag: 58% was ofwel enigszins of sterk tegen de actie, terwijl 33% het steunde.
