De aankomende vergadering en de financiële situatie
De leiders van de Europese Unie zullen morgen in Brussel bijeenkomen om overeenstemming te proberen bereiken over de vrijlating van 210 miljard euro. Deze fundsen zijn bestemd voor het financieren van de oorlog in Oekraïne tegen Rusland. Het grootste deel van dit geld, dat afkomstig is uit Russisch bevroren tegoeden, wordt beheerd door Euroclear, het clearinghuis met hoofdkantoor in België.
De beschikbare fondsen worden als cruciaal beschouwd voor Oekraïnes vermogen om de strijd voort te zetten. Zonder aanvullende internationale hulp staat het land begin 2026 mogelijk op instorten door financiële problemen. In dat scenario zou Kyiv niet langer in staat zijn de betaling van soldaten, politie, overheidsfunctionarissen en de aanschaf van wapens te financieren.
De rol van Oekraïne en de politieke overwegingen
Voor Oekraïne is het essentieel dat de EU tot een gezamenlijke beslissing komt, want president Zelenskyy benadrukte onlangs dat de uitkomst van de Europese onderhandelingen Rusland duidelijk moet maken dat het doorzetten van het conflict volgend jaar zinloos zou zijn. Volgens hem ligt de kracht hiervoor volledig bij Europa.
De Belgische overheid heeft tot dusver de vrijmaking van de fondsen verhinderd uit angst voor mogelijke juridische repercussies van Rusland tegen België in de toekomst. De EU probeert momenteel oplossingen te vinden voor deze bezorgdheden, onder andere door het aannemen van een noodwet die bestaande sancties tegen Rusland ongewijzigd zou laten, waardoor hernieuwde goedkeuring telkens elke zes maanden overbodig wordt.
Financiële garanties en de rol van de Verenigde Staten
Belgische autoriteiten willen bovendien zekerheden dat alle EU-lidstaten de kosten delen die voortvloeien uit Russische acties gericht op België. De Verenigde Staten, die sinds het begin miljarden dollars aan Kyiv hebben verstrekt, verliezen onder president Trump de interesse en kunnen niet langer worden beschouwd als betrouwbare financiers.
Eerder ontving Oekraïne de rente uit de bevroren Russische assets, maar de EU was terughoudend vanwege de risico’s voor de stabiliteit van de eurozone. Momenteel is dat veranderd; Oekraïne’s dringende behoeften en de groeiende bezorgdheid over Rusland’s imperialistische ambities maken dat het vrijmaken van de Russische activa een nieuwe mogelijkheid is geworden.
Het strategisch belang en de risico’s
Het ontsluiten van de verbeurde Russische tegoeden wordt niet alleen gezien als een praktische oplossing voor de financiering van Oekraïne, maar ook als een manier voor Brussel om meer onderhandelingsmacht te krijgen in vredesbesprekingen. Daarnaast vermindert het de afhankelijkheid van Washington.
De Duitse bondskanselier Friedrich Merz, die campagne voert voor de vrijgave van de fondsen, waarschuwde dat Europa tijdens het proces jaren ernstig zou worden getroffen als de stemming mislukt. Hij benadrukte dat deze stap niet bedoeld is om de oorlog te verlengen, maar om zo snel mogelijk een einde te maken aan het conflict.
De consequenties en toekomstige implicaties
In essentie wordt nu overwogen dat de risico’s van het gebruik van de bevroren activa kleiner zijn dan de negatieve gevolgen van het niet aanpakken van de situatie. De VS wilde de tegoeden investeren in twee Amerikaanse fondsen, een voorstel dat door de EU werd afgewezen.
Recent heeft Trump zich kritisch uitgelaten over Europese leiders, wat de EU aanvoert als reden om de EU-top van morgen als een moment van kracht en eenheid te benutten. In theorie kan de EU haar beleid meestal met een meerderheid aannemen, daarmee de Belgische overheid buiten spel zettend. Echter, er bestaat terughoudendheid onder EU-ambtenaren om die route te kiezen, uit angst België te vervreemden en een diplomatieke breuk te riskeren.
Veel hangt af van het resultaat van de vergadering. Als de EU niet akkoord gaat, zou haar geloofwaardigheid zwaar worden geschaad. Daarnaast zou haar rol in vredesonderhandelingen verder kunnen afnemen, terwijl Vladimir Poetin mogelijk probeert te profiteren van een verdeelde Europa.
