Waarom worden Finse scholen in het voorjaar aangevallen door slangen?
In Finland klinkt het voor sommige scholen haast als een jaarlijks terugkerend ritueel: het voorjaar komt — en samen met het smeltende ijs duiken overal slangen op. Vaak lijkt het op een thriller, maar gelukkig zijn er geen kinderen gebeten. Toch is de schrik wél aanwezig, zowel bij leerlingen als leraren. Wat gebeurt hier precies?
Paringstijd: het wilde voorjaar van de Finse adders
Volgens biologen — en daar sprak ik er eentje van Universiteit van Helsinki over — draait alles om één ding: het paringsseizoen. In het voorjaar ontwaken slangen uit hun winterslaap. Mannetjes gaan massaal op zoek naar vrouwtjes. En ja, schoolterreinen liggen vaak precies boven ideale overwinteringsplekken of op routes richting water waar de grootste kans op een date voor zo’n slang is.
- Lichaamstemperatuur: Slangen moeten zonnen om actief te worden. Kiezelpaden en stoepen rond scholen zijn daarvoor perfect.
- Weinig mensen in het weekend: Scholen zijn buiten schooltijden vaak rustig — fijn voor een argeloze slang om rond te kruipen.
- Veel prooidieren: Denk aan muizen, kikkers, insecten — scholen trekken deze dieren aan en vormen zo een ‘restaurant’ voor slangen.
Zijn deze slangen gevaarlijk?
In het grootste deel van Finland is de adder (Vipera berus) de meest voorkomende slang. De beet van een adder kan pijnlijk en soms gevaarlijk zijn, vooral voor jonge kinderen, maar dodelijke slachtoffers komen zelden voor — zeker met goede medische zorg. De meeste slangen willen, eerlijk gezegd, veel liever weg van mensen dan in gevecht gaan.
Wat kunt u als ouder, leraar of leerling doen?
Zelf heb ik in 2023 nog gepraat met een schooldirecteur uit Espoo — zij hadden elk voorjaar een ‘slangenplan’ paraat. Hier wat tips:
- Let op waarschuwingsborden — veel Finse scholen hebben tijdelijke bordjes staan als de slangen gesignaleerd zijn.
- Draag dichte schoenen als je door gras of struikgewas loopt (ook als de zon schijnt, hoe cliché het ook klinkt).
- Laat kinderen slangen niet proberen te vangen of te plagen — klinkt logisch, maar gebeurt vaker dan je denkt.
- Wees alert bij warm weer, vooral in de vroege ochtend. Dan warmen slangen zich op aan het asfalt.
- Bel altijd de lokale dierenbescherming als u een slang ziet op schoolterrein — zij komen ze veilig ophalen.
Slim omgaan met overlast: zo lossen Finse scholen het op
Veel scholen werken samen met lokale slangenexperts. Een paar voorbeelden die in 2024-2025 goed blijken te werken:
- Educatie: Klassen worden voorgelicht over hoe je slangen herkent — en vooral: wat niet te doen.
- Afscherming: Rond populaire zonplekken zijn lage hekjes geplaatst met aflopende kanten waar slangen niet overheen kunnen glijden.
- Snelle reactie: Elke melding wordt direct opgevolgd door een vrijwilliger uit de buurt.
Verrassend feit: de slang is beschermde diersoort
Wist u dat de adder in Finland beschermd is? Dat leerde ik zelf pas vorig jaar. Dit betekent — ook als u er eentje aantreft op het schoolplein, mag u ze niet zomaar vangen of doden. Altijd de experts bellen dus. Voor Nederlandse lezers: in de duinen bij Bergen aan Zee komen trouwens ook adders voor, al zijn ze hier wat schuwer.
Tot slot: slangen zijn geen monsters
Het beeld van slangen als agressieve indringers is niet terecht. Hun “invasie” is vooral een teken dat onze leefomgeving gezonder wordt: meer groen, meer biodiversiteit. En ach, ze hebben eigenlijk maar één ding aan hun hoofd in het voorjaar — en dat is geen aanval op de mens.
Voor wie nu toch nieuwsgierig is geraakt: het Natural History Museum in Rotterdam heeft komende maand een boeiende expositie over de slangen van Europa. Echt een aanrader voor wie verder wil kijken dan de krantenkoppen.
