Weet u echt hoe uw geest in elkaar zit? Waarschijnlijk denkt u van wel, maar de praktijk blijkt vaak weerbarstiger. Volgens Vanesa Claros, ervaren psycholoog en oprichter van Mentaal Sterk in Utrecht, is juist die zelfkennis de missing link die veel mensen nog zoeken — en, eerlijk gezegd, hard nodig hebben in het leven anno 2025.
Waarom zelfkennis onmisbaar is in 2025
Zelfhulpboeken vliegen nog steeds de toonbank over. Toch merken veel Nederlanders, ondanks een kast vol tips en moodboards, dat wezenlijke verandering uitblijft. Hoe komt dat? Claros noemt één verklaring: “We kennen onze eigen denkpatronen, angsten en motivaties vaak minder goed dan we denken.” Een open deur? Misschien. Maar u zou verbaasd staan — veel cliënten bij Claros realiseren zich pas tijdens de therapie hoe weinig ze daadwerkelijk begrijpen van hun reactiepatronen.
De basis: hoe uw brein werkt
Een paar feiten, in gewone mensentaal: uw brein is geen supercomputer, wel een briljante filtermachine. Dagelijks verwerkt het duizenden prikkels. Uw angsten, verlangens en zelfs dagelijkse chagrijn zijn deels ‘automatisch piloot’ — het resultaat van diep gewortelde mentale scripts.
- Uw amygdala reageert razendsnel op gevaar, soms zelfs te snel — daarom schrikt u bijvoorbeeld ineens van een fietser die uit het niets opduikt in de binnenstad van Den Haag.
- Het rationele brein (de prefrontale cortex) is trager, maar essentieel om beslissingen te maken. En ja — ook die kopen-of-niet-twijfel bij Amsterdamse koffietentjes.
Kleine stappen voor meer mentale zelfkennis
U hoeft geen psycholoog te worden om uw eigen geest beter te leren kennen. Een aantal praktische tips, die volgens Claros voor iedereen werken — zelfs voor wie geen tijd (of zin) heeft in mindfulnesscursussen:
- Check-in bij jezelf: Neem elke dag 5 minuten om eerlijk naar uw emoties te kijken. Wat voelt u nu eigenlijk? Geen telefoon, geen tv — gewoon even stilstaan.
- Vraag om feedback: Vraag eens aan een collega van Jumbo of aan een buurvrouw: “Wat valt je op aan mij?” Eenvoudig, maar vaak onverwacht verhelderend.
- Hou een twijfeldagboek bij: Noteer keuzes waar u steeds opnieuw over twijfelt. U ziet dan sneller patronen. En, geloof me, niemand is vrij van kleine hersen-bugs.
Voorbeeld uit het leven: Daniëlle en haar ‘onverklaarbare’ stress
Daniëlle uit Eindhoven dacht dat haar stress simpelweg bij haar drukke baan hoorde. Na enkele sessies merkte ze echter telkens dezelfde trigger op — zodra ze haar oude basisschoolplein passeert, schoot haar hartslag omhoog. Vreemd? Niet als je beseft dat haar brein dat pleintje onbewust koppelt aan oude onzekerheden. Sinds Daniëlle zich hiervan bewust is, weet ze zulke momenten sneller te relativeren. Die zelfkennis werkt als een soort psychologisch kompas tijdens stressvolle dagen.
Waarom dit niet in ons schoolsysteem zit (maar het wel zou moeten)
grappig — in Nederland kennen we het periodiek systeem bijna uit ons hoofd, maar uitleg over eigen emoties of denkprocessen wordt zelden gegeven op school. Terwijl juist dát kinderen en volwassenen weerbaarder maakt. Steeds meer lokale initiatieven, van scholen in Rotterdam tot workshops in Maastricht, proberen dit momenteel te veranderen.
Conclusie: Zelfkennis — het beste begin
Heeft u geen idee waarom u soms vastloopt in relaties of werk? Misschien is de oplossing simpeler dan u denkt. Simpelweg door nieuwsgieriger te zijn naar uw eigen brein kan er ruimte ontstaan voor groei — zonder dure zelfhulpboeken of eindeloze podcasts. In 2025 is kennis over uzelf geen luxe meer, maar pure noodzaak.
Psst, kleine reminder:
Verwacht geen magische doorbraak na één reflectiemoment. Maar wie naar zichzelf durft te kijken, vindt soms antwoorden waar geen coachingstraject tegenop kan. Dat is, eerlijk gezegd, best bijzonder.
