De reactie van de Kiescommissie op mogelijke verkiezingsuitstel
De Kiesraad heeft haar afkeuring uitgesproken over de voorstellen van de regering om 63 lokale verkiezingen in het komende jaar mogelijk uit te stellen. Terwijl enkele gemeenten al bevestigd hebben dat zij een verzoek tot uitstel zullen indienen, waarschuwt de instantie dat het uitstellen van verkiezingen in uitzonderlijke omstandigheden moet gebeuren.
Context en aankondiging
Op donderdag, vlak voor het begin van het kerstreces van het parlement, maakte de regering bekend dat gemeenten een brief zouden ontvangen waarin wordt gevraagd of zij vinden dat de geplande verkiezingen vertraagd moeten worden. Dit gebeurde naar aanleiding van uitdagingen bij de uitvoering van lokale herstructureringsplannen.
Standpunt van de Kiesraad
Vijay Rangarajan, de directeur van de Kiescommissie, uitte op vrijdag zorgen over de aankondiging. Hij was met name bezorgd dat sommige verkiezingen niet op tijd zouden plaatsvinden, terwijl verschillende al uitgesteld waren uit 2025. Volgens hem zou het geplande uitstel alleen in uitzonderlijke gevallen mogen plaatsvinden.
Hij benadrukte dat de verkiezingen volgens de planning moeten doorgaan, tenzij zich uitzonderlijke omstandigheden voordoen. Rangarajan voegde toe dat de besluitvorming over uitstel pas medio januari plaatsvindt, minder dan drie maanden voor de geplande verkiezingen in mei 2026.
De commissie benadrukte dat deze onzekerheid ongekend is en dat het niet ten goede komt aan campagnevoerders en bestuursleden, die tijd nodig hebben voor hun voorbereiding. Tevens stelde hij dat capaciteitstekorten geen legitieme reden vormen voor het uitstellen van lang geplande verkiezingen, omdat dat de legitimiteit van lokale besluiten kan schaden en het vertrouwen van het publiek ondermijnt.
Probleem van belangenconflicten
Volgens Rangarajan is er een conflict van belangen bij het vraagstuk dat gemeenten zelf bepalen hoe lang het uitstel zal duren, gezien zij tegelijkertijd verantwoording afleggen aan de kiezer. Het uitstel van verkiezingen wordt door meerdere gemeenten besproken, terwijl velen aangeven dat zij het unaniem met de planning eens waren en de verkiezingen volgens schema willen houden.
Reacties van gemeenten en politieke partijen
Van de 63 aangesproken gemeenten hebben 17 inmiddels hun beslissing bekendgemaakt, terwijl 33 nog vóór of op de deadline van 15 januari willen beslissen. Verschillende gemeenten verrasten de aankondiging van de regering en geven aan hun verkiezingen zoals gepland te willen houden.
Sommige lokale autoriteiten proberen nu het juiste democratische mechanisme te bepalen voor het al dan niet verzoeken tot uitstel. Sommigen vinden dat het volledige college moet beslissen, anderen geven de voorkeur aan leiders of gemeenteraadsleden die de beslissing nemen.
Verschillende gemeenten benadrukken dat de uiteindelijke beslissing bij de regering ligt. Reform UK heeft aangekondigd juridische stappen te overwegen, wegens vermeende collusie tussen Labour en de Conservatieven om de verkiezingen te verschuiven, zodat andere partijen buitenspel gezet worden. Ook Sir Ed Davey, leider van de Liberaal-Democraten, steunt dit standpunt.
Regeringsstandpunt en redenen voor uitstel
Een woordvoerder van het Ministerie van Wonen, Gemeenschappen en Lokale Overheid zei dat men een ‘lokale benadering’ hanteert en dat gemeenten het beste kunnen beoordelen of uitstel nodig is. De regering erkent dat lokale autoriteiten onder druk staan, onder meer door de reorganisatie van bestuur en ander lopend beleid.
Volgens hen zijn er precedenten voor het uitstellen van verkiezingen tijdens herstructureringen, zoals in 2019 en 2022. Gemeenten die al aangaven uitstel te willen, onder meer Blackburn met Darwen en Chorley, doen dat vanwege de kosten en logistieke uitdagingen.
Gemeenten die uitstel willen
- Blackburn met Darwen (Partij van de Arbeid)
- Chorley (Partij van de Arbeid)
- East Sussex County Council (Conservatief minderheidsbestuur)
- Hastings (Groen minderheidsbestuur)
- West Sussex (Conservatief)
De gemeenten in East en West Sussex hadden al voor het officiële verzoek besloten dat zij om uitstel zouden vragen. Onder meer East Sussex benadrukte dat het faciliteren van verkiezingen voor slechts één jaar de kosten aanzienlijk zou maken en dat een enkele verkiezing in 2027 verstandiger zou zijn.
Volgens lokale autoriteiten kosten de verkiezingen in 2026, 2027 en 2028, zoals gepland, de belastingbetaler in West Sussex ongeveer 9 miljoen pond. Andere gemeenten geven aan dat de kosten voor het organiseren van verkiezingen en de reorganisatie van het lokale bestuur prioriteit moet krijgen.
Gemeenten die geen uitstel willen
- Basingstoke en Deane (Liberaal- Democraten en Onafhankelijke)
- Broxbourne (Conservatief)
- Colchester (Partij van de Arbeid en Liberaal-Democraten)
- Eastleigh (Liberaal-Democraten)
- Essex County Council (Conservatief)
- Hart District (Liberaal-Democraten en Community Campaign)
- Hastings (Groen)
- Isle of Wight (Geen dominante partij)
- Newcastle-under-Lyme (Conservatief)
- Portsmouth (Liberaal-Democraten)
- Rushmoor (Partij van de Arbeid)
- Southampton (Partij van de Arbeid)
