Er is één dier dat alle verwachtingen overhoop gooit. een zoogdier — maar niet warmbloedig, nagenoeg ongevoelig voor pijn, nauwelijks vatbaar voor ziekte én het veroudert bijzonder traag. De natuur in 2025 blijft verbazen; soms kom je een diersoort tegen waarvan zelfs wetenschappers hun wenkbrauwen optrekken. Vandaag neem ik u mee naar het ongelooflijke leven van de naakte molrat.
De naakte molrat uit Oost-Afrika
Maak kennis met de naakte molrat (Heterocephalus glaber). Een kleine ondergrondse bewoner uit Kenia, Ethiopië en Somalië — verre van een huisdier uit de Blijdorp, en met zijn rimpelige huid en lange scherpe tanden steelt hij bepaald geen harten bij de eerste ontmoeting. Maar schijn bedriegt.
De molrat leeft zijn hele leven onder de grond, samen in een kolonie die soms honderd dieren telt. Ze graven uitgestrekte tunnels: vaak langer dan het Rotterdams Kralingse Bos in doorsnee breed is — tot wel vijf kilometer aan gangen! Omdat ze zelf hun temperatuur niet goed op peil kunnen houden (geen warmbloedigen dus), kruipen de molratten vaak dicht op elkaar om niet te veel warmte te verliezen. slim geregeld daar beneden — behalve als je van privacy houdt.
De bizarre eigenschappen van de naakte molrat
Laten we eerlijk zijn: de molrat wint geen schoonheidsprijs, maar wat deze dieren kunnen, is ronduit fascinerend. Ze voelen vrijwel geen pijn bij scherp, zuur of pittig voedsel — een evolutionaire hack waar zelfs de gemiddelde Hagenees jaloers op zou zijn. Daarnaast kunnen ze met weinig zuurstof toe: ze overleven bijna twintig minuten in omstandigheden waarin mensen het geen twee minuten zouden uithouden.
Hun grootste geheim? De molrat leeft ontzettend lang — tot veertig jaar, terwijl de meeste knaagdieren hooguit vier jaar halen. Daarbij zijn ze volgens onderzoek vrijwel ongevoelig voor kanker. Wetenschappers van onder meer de Universiteit van Amsterdam en Universiteit Utrecht kijken hier al jaren met grote belangstelling naar.
De manier waarop molratten samenleven is uniek onder de zoogdieren. Net als mieren en bijen hebben ze een kolonie-systeem waarin één ‘koningin’ alle jongen krijgt, een paar mannetjes haar bevruchten en de rest als werkers de tunnels uitgraven, voedsel zoeken en de groep verdedigen.
Nog iets opvallends: naakte molratten behouden veel kenmerken van hun jeugd (neotenie). Dat verklaart die kale huid en hun wat kinderlijke trekjes, zelfs als ze allang volwassen zijn. Het is alsof u tot uw veertigste te vergelijken bent met een puber — minus de puistjes.
Niet gek dus dat medisch onderzoek naar deze dieren nu volop gaande is. Wie weet leren we binnenkort meer over hoe hun weerstand tegen kanker, extreme pijn en zuurstofgebrek inspiratie kan bieden voor nieuwe behandelmethoden. De molrat: een klein dier met een groot mysterie onder de grond van Afrika.
