Diep onder de golven, ver van het onstuimige Amsterdam, werd een verborgen hoofdstuk van de menselijke geschiedenis onthuld. Onlangs heeft een internationaal team van archeologen een bijzondere vondst gedaan in de Adriatische Zee: een verzonken stad van maar liefst 7000 jaar oud, gelinkt aan de neolithische Hvar-cultuur vlak bij het Kroatische eiland Korčula. Het is niet zomaar een archeologische schat — deze ontdekking laat ons met frisse ogen kijken naar prehistorische samenlevingen en hun strijd met klimaatverandering, zelfs millennia geleden. De Middellandse Zee — van Venetië tot Valencia — blijkt één groot archief vol mysteries, met verhalen die nu stukje bij beetje boven water komen.
Zo ziet de verzonken stad in de Adriatische Zee eruit
De geoloog-archeoloog dr. Simon Fitch, hoofd van het onderzoeksteam, bracht de wereld op de hoogte van de vondst van Soline — een stad ooit onderdeel van de Hvar-cultuur. Duizenden jaren geleden woonden mensen hier aan de Adriatische kust, totdat het zeeniveau na de laatste IJstijd onverwacht snel steeg. Resultaat: de stad verdween langzaam onder water.
En dankzij superscherpe 3D-mapping in 2023 konden onderzoekers inmiddels een doolhof van oude rivieren en riviermondingen identificeren rondom Soline. het meest opvallende? Hoe goed alles, zelfs na duizenden jaren, nog bewaard is gebleven.
“Het landschap is veel gevarieerder dan we ooit dachten,” aldus dr. Fitch. Hij vermoedt dat er in deze regio nog veel meer prehistorische dorpen liggen — gewoon, netjes verstopt onder het wateroppervlak.
Hoe oud is deze verborgen stad op de bodem van de zee?
Eén vondst springt er echt uit: een 7000 jaar oude weg die Soline met de kust van Korčula verbond. De straat — vier meter breed, gemaakt van zorgvuldig geplaatste stenen platen — lag verborgen onder een dikke laag zeebodem. Dankzij radiokoolstofanalyse van gevonden hout is het dorp zelfs tot circa 4900 v.Chr. te dateren. Ouder dan menig kasteel in Limburg!
En er is meer: aan de andere kant van Korčula, bij de baai van Gradina, vonden onderzoekers nóg een vergelijkbaar verzonken nederzetting. Daarmee wordt duidelijk — de mens was in het Neolithicum al veel actiever in deze regio dan we ooit vermoedden.
Wat leert deze vondst ons over klimaatverandering en de mens?
Het onderzoek naar Soline biedt niet alleen inzicht in vergeten beschavingen. het laat ook zien hoe zij omgingen met extreme milieu-uitdagingen, zoals het onverwacht stijgende zeeniveau. De slimme overlevingsstrategieën van de Hvar-mensen hebben ons hedendaagse lessen te bieden — best relevant voor de komende generaties in Nederland, waar we zelf soms met natte voeten wakker worden.
Deze locaties – oud en mysterieus – zijn niet enkel indrukwekkend vanwege hun ouderdom. Ze dagen ons uit anders te denken over de technieken en organisaties van mensen die duizenden jaren geleden leefden. Dr. Fitch vatte het treffend samen: “De snelheid waarmee het water dit gebied overspoelde, legt bloot hoe culturen vroeger reageerden op zulke rampzalige veranderingen.” Door archeologie te verbinden met klimatologisch onderzoek wordt het plaatje van menselijke veerkracht met elk inzicht helderder.
De vondst van Soline sluit aan bij een groeiend aantal ‘Europese Atlantissen’: zo werd Pavlopetri in Griekenland onlangs erkend als de oudste verzonken stad van Europa: ruim 5000 jaar geschiedenis op de zeebodem. Wie weet wat de Noordzee nog voor ons in petto heeft — Texel kan rustig blijven, voorlopig.
Praktische tips voor wie meer wil weten
- Volg updates van het Kroatisch Bureau voor Onderwaterarcheologie (moet je soms even vertalen — Google Lens werkt prima!)
- Wil je dit soort geschiedenis écht beleven? In musea als het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden exposeren ze regelmatig vondsten uit de regio.
- Zin in een roadtrip? De kust tussen Trogir en Dubrovnik (met stops bij lokale konoba’s en een Kroatische ijsje, trust me — eh, geloof mij — niet overslaan) is nu populairder dan ooit bij geschiedenisfanaten.
Deze ontdekking is niet alleen een wetenschappelijk hoogstandje — het is voer voor nieuwsgierige geesten en dromers. Hoeveel antwoorden liggen er nog onder de golven van Europa verstopt? Het mysterie blijft trekken. Wie weet duikt u binnenkort zelf de boeken (of het water) in.
