Internationaal handelen en diplomatieke spanningen
Een nieuwe controverse over de toekomst van Groenland is ontstaan tussen Denemarken en de Verenigde Staten na de aanstelling van een speciale gezant voor het eiland door de Amerikaanse president Donald Trump. Trump kondigde op zondag aan dat hij gouverneur Jeff Landry van Louisiana had benoemd tot deze functie, met de verklaring dat “Jeff begrijpt hoe essentieel Groenland is voor onze nationale veiligheid”.
Landry deelde vervolgens op X (voorheen Twitter) mee: “Het is een eer om u in deze vrijwillige positie te dienen om Groenland onderdeel van de VS te maken.” De current status van Groenland is dat het een semi-autonoom deel van Denemarken is, wat niet in goede aarde valt bij de Deense autoriteiten. Het land heeft de Amerikaanse ambassadeur opgeroepen om zijn protest kenbaar te maken, waarbij de buitenlandse minister benadrukte dat de actie aangeeft dat de VS nog steeds geïnteresseerd is in het uitgestrekte Deense eiland.
Amerikaanse ambities en de reactie van Denemarken
Sinds het winnen van zijn tweede ambtstermijn heeft Trump herhaaldelijk opgeroepen tot het overnemen van het strategisch belangrijke en rijk aan mineralen zijnde eiland in het Arctisch gebied, waarbij hij niet uitsluit dat militaire kracht ingezet zal worden om dit te bereiken. De Deense minister van Buitenlandse Zaken, Lars Løkke Rasmussen, noemde Landry’s uitspraken “volkomen onacceptabel” en benadrukte dat iedereen – inclusief de VS – respect moet tonen voor de territoriale integriteit van Denemarken.
Groenland recent weer in het nieuws
In maart bracht de Amerikaanse vice-president JD Vance een bezoek aan een afgelegen Amerikaanse militaire basis in Groenland en beschuldigde Denemarken, een NAVO-bondgenoot, ervan te weinig te investeren in de regio. Hoewel de aandacht voor deze kwestie aanvankelijk afnam, werden in augustus opnieuw Amerikaanse en Deense diplomaten bijeen geroepen, nadat melding was gedaan van mogelijke geheime beïnvloedingsoperaties door personen verbonden aan Trump in Groenland.
Op zondag verklaarde Trump: “Jeff begrijpt hoe essentieel Groenland is voor onze nationale veiligheid en zal de belangen van ons land sterk vooruithelpen, voor de veiligheid, de stabiliteit en het overleven van onze bondgenoten en, inderdaad, van de wereld.”.
Strategische belangen en militaire ontwikkelingen
Begin deze maand liet de Deense defensie-inlichtingendienst in een jaarlijks rapport weten dat de VS haar economische macht gebruikt om “haar wil op te leggen” en dat zij militaire kracht kunnen inzetten, zowel tegen vrienden als tegen vijanden. Het rapport onderstreept tevens het groeiende strategische belang van de Arctische regio, vooral nu het conflict tussen Rusland en het Westen toeneemt. De Amerikaanse focus op dit gebied zou deze ontwikkelingen verder versnellen.
Daarnaast heeft de Russische president Vladimir Poetin aangegeven dat Rusland bezorgd is over NAVO-activiteiten in het Arctisch gebied en dat het zal reageren door haar militaire capaciteit in de poolregio te versterken.
