Het klinkt haast als sciencefiction: een Nederlands-Italiaans team van wetenschappers, gesteund door NASA, heeft in 2025 voor het eerst kristallijn ijs gevonden op een ster die opvallend veel lijkt op onze eigen zon. En nee, het is geen grap — deze vondst kan onze kijk op buitenaards leven én het ontstaan van planeten flink opschudden.
Wat is er precies ontdekt?
op een ster buiten ons zonnestelsel, met eigenschappen die sterk lijken op die van de zon, is met moderne telescopen een opvallend “vingerafdruk” van kristallijn waterijs aangetroffen. Tot nu toe werd gedacht dat ijs alleen voorkwam op kometen, manen en planeten — en dan vaak in “amorf”, dus ongeordend vorm. Maar hier zagen we in fraai detail het patroon van gestructureerd, kristallijn ijs.
Deze kristallen vormen zich bij temperaturen tussen de -120 en -200 graden Celsius en zijn vooral interessant omdat ze — in het heelal — zeldzaam zijn rond sterren als de onze.
Waarom is dit zo bijzonder?
- Voor het eerst bewijs van kristallijn ijs op een zon-achtige exosterr
- Stelt wetenschappers in staat om het ontstaan van planeten en water te herzien
- Opent mogelijkheden rondom het onderzoek naar leven elders in het universum
Zelf was ik even sprakeloos toen ik de eerste beelden uit het NASA-archief zag. Zelfs onder collega-astronomen in Leiden en Groningen ging het nieuws als een lopend vuurtje. Een enkeling mompelde: “ja hoor, weer zo’n doorbraak uit Amerika”, maar dit is gewoon groot internationaal teamwork.
Wat betekent het voor het onderzoek naar buitenaards leven?
Waterijs is essentieel voor het ontstaan van leven, zo geloven de meeste experts. Tot nu toe vonden we sporen van water — maar nooit zo duidelijk in deze kristalvorm rondom een zon-tweelingster. Het wijst erop dat de bouwstenen van leven misschien wel veel algemener verspreid zijn in het Melkwegstelsel dan we dachten.
Stel je eens voor wat zo’n vondst voor het SETI-onderzoek betekent, of voor de discussie rond bewoonbare planeten (“exoplaneten”) bij ons in de buurt. Plotseling zijn die discussies weer helemaal actueel in Utrechtse cafés of bij lezingen aan de Vrije Universiteit.
Hoe is het ontdekt?
NASA’s James Webb-ruimtetelescoop, inmiddels al net zo onmisbaar aan het worden als de Hubble in z’n tijd, maakte het verschil. Dankzij de Nederlandse bijdrage aan de infrarood-instrumenten kwam het signaal van het ijs haarscherp binnen. Slimme algoritmes van de TU Delft deden de rest.
Belangrijk detail: de gevonden ster ligt op pakweg 180 lichtjaar afstand van Nederland — een getal dat je op verjaardagen kunt gebruiken als “weetje”. En ja, men heeft inmiddels bevestigd dat de ontdekking in meerdere waarnemingen standhoudt.
Wat kunnen we hier verder mee?
- Nieuwe kans voor astrobiologie: IJs rond zonachtige sterren betekent dat natte, misschien leefbare planeten meer voorkomen dan gedacht.
- Betere modellen voor planeetvorming: Door het bestuderen van kristallijn ijs leren we straks preciezer hoe planeten als de aarde ontstaan zijn.
- Internationale samenwerking tussen Nederland, Italië, en NASA wordt alleen maar belangrijker — met meer kansen voor jonge onderzoekers.
Praktische tips voor ruimte-enthousiastelingen
- Volg updates van SRON of ASTRON voor achtergrondinformatie in begrijpelijk Nederlands
- Bezoek het vernieuwde Rijksmuseum Boerhaave: ze hebben nu speciale NASA-exposities, soms zelfs met livestreams
- Experimenteer thuis met ijs en kristallen — bijvoorbeeld met zoutijsjes, voor wie nieuwsgierig is naar kristalvorming
- Gebruik #ijsinhetheelal op social media om de discussie te volgen en je eigen mening te delen
Een kleine nuance
Natuurlijk moeten er nog extra observaties gedaan worden. Toch voelt dit—zeker aan het begin van 2025—als een mijlpaal. Het opent de deur naar nieuwe ontdekkingen op plekken waar we tot voor kort geen leven, laat staan ijs, zouden verwachten.
Soms blijken de grootste doorbraken gewoon uit de ruimte te vallen. letterlijk, in dit geval.
