Beeld je even in: je wandelt op een frisse lentemiddag door het Vechtdalrandgebied. Onder een gevallen tak zie je geen gewone regenwormen, maar een toren van tientallen krioelende wormen — een bewegend, levend bouwwerk. Klinkt als een scene uit een natuurdocumentaire, toch? Voor het eerst is dit bijzondere natuurverschijnsel vastgelegd in het wild, en ook hier bij ons, in Nederland, zijn biologen nu extra alert.
Wat is een levende wormentoren?
Binnen de zoölogie staat groepsgedrag vaak in de spotlights, maar deze ontdekking is werkelijk van een ander niveau. Een ‘levende toren’ is letterlijk een pilaar van wormen die zich met z’n allen verplaatsen om sneller het gevaar te ontwijken – of dat nu uitdroging, roofdieren of overstromingen zijn. Dit doen ze niet willekeurig: de wormen vormen lagen en bewegen gemeenschappelijk, waardoor ze effectiever én sneller zijn dan solo-optredens.
een klein foutje, maar zo werkt de natuur nou eenmaal: sommige gevallen torens storten in, waarna de worms gewoon opnieuw beginnen.
Waarom werken wormen samen?
- Overleven door samenwerking: Samen vormen biedt bescherming – één worm is prooi, maar een toren schrikt vogels of muizen toch net af.
- Efficiëntie tijdens migratie: Door de gezamenlijke beweging is het mogelijk om sneller te reageren op droogte of regenval.
- Intelligente communicatie: Wetenschappers vermoeden subtiele trillingen en chemische signalen. Dit groepsinstinct blijkt verrassend slim.
Nederlandse feiten en waarnemingen
De eerste beelden zijn vastgelegd in Azië en inmiddels duikt het fenomeen ook dichter bij huis op. Zo werd in een bosperceel bij Apeldoorn een toren van wel 30 wormen gesignaleerd. Bijzonder detail: lokale vrijwilligers van Natuurmonumenten rapporteerden meer van deze vreemde formaties na de extreme regenbuien van februari 2025.
Vergelijkbare groepsacties zie je soms langs de dijken rondom Zwolle of zelfs in de tuinen van Amsterdam, maar dat wormen letterlijk ‘bouwen’ als ontsnappingstechniek is nieuw.
Wat betekent dit voor onze kennis van de natuur?
Dit gedrag zet ons denken over simpele beestjes flink op z’n kop. Hoezo ‘domme worm’? Duidelijk hebben ze onderling een communicatiesysteem en werken ze doelgericht samen aan overleving. Een kleine voorspelling: mogelijk inspireert deze ontdekking zelfs nieuwe oplossingen in robotica of noodorganisatie — daar zijn TU Delft-onderzoekers al mee bezig. Jawel, techniek leert soms direct van de natuur.
Hoe kunt u deze wormentorens zelf spotten?
- Zoek na een buitje in bosgebieden of op vochtige weilanden.
- Kijk onder stapels bladeren, stenen of afgevallen takken.
- Houd afstand en probeer de structuur niet te verstoren – observeren is hier key.
- Vindt u zo’n toren? Maak gerust een foto en meld uw vondst bij Waarneming.nl.
Puur toeval, maar laatst stuitte ik zelf op zo’n torentje onder een oude baksteen nabij Utrecht. Eerst dacht ik aan een hoopje dode bladeren — tot alles begon te bewegen. Echt een bizar gezicht!
Conclusie
Wormen zijn slimme teamplayers — dat hebben deze levende torens overtuigend bewezen. De natuur rondom ons zit vol verrassingen, helemaal als we leren beter te kijken. Houd park, tuin of bos in de gaten, wie weet bouwt onze lokale fauna straks het volgende natuurwonder pal onder uw neus.
Zie je iets soortgelijks? Deel het op socials of meld het bij een lokale biologenclub – samen houden we de Nederlandse biodiversiteit scherp in het vizier.
