Zeven jaar speurwerk onthult uniek stukje geschiedenis
Het klinkt als iets uit een Scandinavische saga, maar het is werkelijkheid geworden in Canada. In de bossen van Ontario is een bijzondere steen gevonden — netjes weggestopt tussen het mos en de bomen — met daarop 255 runentekens gegraveerd. Na jaren onderzoek blijkt: het is het ‘Onze Vader’, één van de bekendste gebeden ter wereld, opgeschreven in oeroude, Noordse runen. En dat allemaal in de 19e eeuw, ver van de traditionele bakermat van het runenschrift.
Van boswandeling tot archeologische sensatie
De vondst begon eigenlijk vrij alledaags — een wandeling door het uitgestrekte woud, bloemen plukken, misschien wat bosbessen zoeken. Tot iemand struikelde over een opvallende, deels bedekte steen. Sceptisch in eerste instantie: waarschijnlijk weer zo’n ‘petroglyph’ waar er honderden van zijn in Canada. Maar bij nadere inspectie kwamen er lijnen en tekens tevoorschijn die verdacht veel weg hadden van runen.
Wat maakt deze steen zo bijzonder?
- Nordische runen in Canada? Je verwacht dit soort inscripties eerder in Noorwegen of Zweden. Toch bewijst deze ontdekking dat Europese migranten hun erfgoed soms letterlijk in steen hebben vastgelegd — zelfs aan de overkant van de oceaan.
- Religie op een ongewone manier — Het ‘Onze Vader’ is wereldwijd bekend, maar zelden gezien in een runenversie, zeker niet buiten Europa. Het is een prachtig voorbeeld van cultureel erfgoed op reis.
- Handwerk uit de 19e eeuw — Archeologisch onderzoek bevestigt: dit is geen modern namaak, maar authentiek vakmanschap uit de tijd van de grote immigratiestromen.
Hoe werd het ontcijferd?
Het heeft ruim zeven jaar gekost om het mysterie te ontrafelen. Archeoloog Lisa van der Weide, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam maar al jaren wonend in Toronto, werkte samen met lokale historici en taalkundigen. Letter voor letter werd het rune-alfabet herleid. Uiteindelijk viel alles op zijn plek: “Onze Vader, die in de hemelen zijt…” — voor de liefhebbers: in een fonetische spelling die dicht bij het Oud-Noors ligt.
Wat zegt dit over migratie en identiteit?
De steen laat goed zien hoe mensen hun roots proberen vast te houden, zelfs ver van huis. In de 19e eeuw vestigden Noord-Europeanen zich in Ontario. Een paar weken na aankomst nog geen kerktoren in zicht? Dan kerfden ze hun gebed in een rotsblok — sterker kun je een brug tussen oud en nieuw niet slaan.
Zelf op zoek? Hier moet u op letten
- Kijk naar vreemde patronen, lijnen of tekens bij wandelingen door de bossen van Ontario.
- Gebruik altijd handschoenen en meld vondsten aan lokale autoriteiten of musea.
- Let op: het kan ook zomaar een oude familiegroet of initialen zijn — onderzoek is onmisbaar.
Waarom u dit niet snel vergeet
Dit soort vondsten doen ons beseffen dat gewone mensen geschiedenis schrijven. Een onbekende migrant liet een blijvend spoor achter — achteloos in steen, eeuwen later toegejuicht door liefhebbers en kenners. En u kunt zomaar de volgende ontdekker zijn, al struikelend over iets ogenschijnlijk onbenulligs tijdens een wandeling bij bijvoorbeeld Nationaal Park De Hoge Veluwe — ja, zelfs hier in Nederland komen verrassende inscripties voor.
Meer weten of delen?
Heeft u ooit zoiets gevonden? Deel het met het Meertens Instituut of Museum Arnhem — soms is een slordige kras meer dan alleen een kras. En voor wie zich wil verdiepen in runen: de cursus bij Taalhuis Amsterdam is een aanrader.
