De oceaan weet zijn geheimen soms wel tweehonderd miljoen jaar voor zich te houden — maar stap voor stap ontrafelen paleontologen wat zich werkelijk onder het zeebed heeft afgespeeld. Recent gebeurde dat rondom een enorm zeemonster, waarvan de resten decennia lang stof deden opwaaien onder wetenschappers.
Fossielen gevonden aan de oevers van de Puntledge-rivier bij Vancouver, Canada, bleken moeilijk te plaatsen. De botten waren duidelijk van een marien reptiel uit het Laat-Krijt, zo’n 85 miljoen jaar terug, maar het geheel klopte niet met bestaande theorieën. Nu is er eindelijk duidelijkheid: dit was de Traskasaura sandrae, een onverwacht groot wezen van wel 12 meter lang — uniek in het fossielenregister.
Dit zeemonster jaagde met de precisie van een valk
Het team dat de Traskasaura sandrae heeft beschreven in de Journal of Systematic Palaeontology noemt het een echt fenomeen. Met een lengte van 12 meter, meer dan 50 nekwervels én indrukwekkende kaken voor het kraken van schelpen, past deze soort op geen enkele manier binnen het standaardbeeld van de elasmosauriden.
Toch was het vooral de jachtstrategie die iedereen verbaasde.
Terwijl de meeste zeereptielen hun prooi van onderaf besluipen, dook deze reus juist van bovenaf — alsof hij onder water de rol van een valk speelde. iets wat nog niet eerder bij mariene fossielen is waargenomen.
Hoe een stelletje hobbyisten het mysterie ontrafelde
Het eerste fossiel van de traskasaura werd gevonden in 1988 door Michael en Heather Trask — echte liefhebbers van paleontologie. Wat ze omhoog haalden? Een deels vergaan skelet, opgedoken uit een uitgesleten oever. Vervolgens verhuisde het stuk naar het museum van Courtenay.
Jarenlang bleef het bij een vraagstuk. pas daarna werden twee aanvullende fossielen gevonden: één van een jong exemplaar en een geïsoleerd opperarmbot. Juist die vergelijking maakte het mogelijk om met zekerheid een nieuw genus vast te stellen.
En de naam Traskasaura sandrae kwam niet uit de lucht vallen: hij eert niet alleen de eerste vinders, maar ook Sandra Lee O’Keefe — een dierbare van het onderzoeksteam, overleden na ziekte.
Waarom is deze mariene reus zo bijzonder?
Een zeemonster terugvinden uit het tijdperk van de dinosauriërs is op zichzelf al zeldzaam. Maar zijn anatomie én jachtstijl maakten het plaatje nòg unieker — en eerlijk is eerlijk, fascinerend voor iedereen met een beetje interesse in onze oeroude zeeën.
Stel je voor: een reptiel van meer dan 12 meter met vinnen die lijken op de omgekeerde vleugels van een vliegtuig. Zat daar een doel achter?
- Dankzij die bijzondere vorm kon de Traskasaura bliksemsnel afdalen en zijn prooi totaal verrassen — nergens wordt zo’n strategie vaker in het fossielenarchief ontdekt.
De resten zelf komen uit de Haslam-formatie op Vancouver Island. Tussen andere elasmosauriden daar, springt de Traskasaura eruit door een mix van oudere én verrassend moderne trekjes.
Net die unieke combinatie maakt hem tot een eigen genus — en op een gekke manier, lijkt hij op soorten die juist aan de andere kant van de aardbol leefden.
Het onderzoek van O’Keefe toont bijvoorbeeld dat bepaalde soorten uit het Zuidelijk halfrond, zoals de aristonectinen van Antarctica, opvallende overeenkomsten hebben door zogeheten convergente evolutie: verschillende dieren krijgen dezelfde kenmerken, simpelweg omdat hun leefomgeving zo lijkt.
Wat kunnen we hiervan leren?
Zulke ontdekkingen blijven verbazen, zelfs in 2025. Zeker nu het natuurhistorisch museum in Leiden voorbereidingen treft voor een tijdelijke tentoonstelling rondom deze vondst — het lijkt me dat elke liefhebber er even langs moet.
- Hou de Haslam-formatie in Vancouver eens in de gaten op je volgende (digitale) reis
- Neem je kinderen mee naar Naturalis: wie weet inspireert dit unieke zeemonster de volgende generatie paleontologen
Resten als deze laten zien dat de Noord-Atlantische kusten nog vol verrassingen zitten. wie weet welke geheimen de Nederlandse kust nog herbergt — het levert het meest uiteenlopende gespreksmateriaal op voor een borrel op het strand van Scheveningen.
