Daniel Lieberman, hoogleraar aan Harvard en expert op het gebied van bewegen, rekent af met het hardnekkige misverstand dat minder bewegen bij het ouder worden normaal is. Volgens hem is juist het omgekeerde waar — en daarvoor haalt hij de evolutie zelf aan.
De meeste mensen accepteren ouderdomsklachten — sneller moe, zere heupen, extra kilo’s — alsof het simpelweg zo hoort. “Het is de leeftijd”, zeggen we snel, terwijl de echte boosdoener vaak stilzitten is. Lieberman stelt: “We zijn gemaakt om áltijd in beweging te blijven.” Achteroverleunen zodra we 65 zijn? Niet alleen zonde, maar zelfs riskant voor onze gezondheid.
Pensioen? Daar deden onze voorouders niet aan
In zijn boek Exercised zet Daniel Lieberman op basis van antropologisch onderzoek populaire sportmythes op z’n kop. Het idee dat u het na uw 65e rustig aan moet doen? Daar klopt weinig van, zegt hij in de Harvard Gazette: “Pensioen bestond niet in het stenen tijdperk.” Sterker nog — grootouders bij jagers-verzamelaars waren vaak nog actiever dan hun kinderen, omdat zij voedsel verzamelden voor de hele familie.
Dus: we zijn geëvolueerd om een leven lang fysiek actief te zijn. Daarom laat onderzoek zien dat langer actief blijven daadwerkelijk loont. Lieberman noemt het beroemde Harvard Alumni Study van Ralph Paffenbarger: voormalige Harvard-studenten die fysiek actief bleven, leefden ongeveer 50% langer dan hun leeftijdsgenoten die dat niet deden.
Het geheim? Volgens Lieberman activeert beweging gedurende het hele leven allerlei reparatie- en onderhoudsprocessen in het lijf die veroudering tegengaan. Stilzitten schakelt die mechanismen juist uit. “Fysieke activiteit wordt met de jaren alleen maar waardevoller,” stelt de professor.
Waarom vinden we bewegen dan toch lastig?
als het zo natuurlijk is, waarom is in beweging blijven dan zo’n strijd — zeker na ons pensioen? Ook daarop geeft de antropologie een verrassend antwoord.
“U bent niet lui, u reageert menselijk,” zegt Lieberman geruststellend. In de prehistorie móesten we bewegen: jagen, verzamelen, werken op het land om te overleven. Beweging was geen keuze, maar noodzaak.
Daarom voelen sporten of wandelen ‘voor de lol’ vaak een beetje gekunsteld. “Als we iemand vragen te bewegen, vragen we hem eigenlijk iets onnatuurlijks te doen,” aldus Lieberman. Overtollige calorieën verbranden omdat het kan? Geen instinct, maar een moderne uitvinding. Onze voorouders zouden het hoofd schudden om een ochtendrondje hardlopen in het Amsterdamse Vondelpark — maar onze maatschappij vraagt om een andere aanpak.
Nu niemand meer hoeft te jagen of te oogsten bij Boer Bart, wordt actief blijven een keuze die tegen onze natuur ingaat. Hoe pakt u dat in 2025 slim aan?
De lessen van de evolutie: drie strategieën om wél in beweging te blijven
“Zolang bewegen door artsen en sportscholen wordt gemedicaliseerd of verkocht als hype, werkt het voor velen niet,” zegt Lieberman. Gelukkig bestaat het ook anders — en daar heeft u echt geen doctorstitel voor nodig. Drie simpele tips die helpen:
- Wees mild voor uzelf. Geen zin in bewegen? Dat gevoel is normaal. Herken die tegenzin, weet dat het bij het mens-zijn hoort én zoek praktische trucs om het stemmetje te overstemmen. Voel geen schuld — motivatie komt soms pas met de daad.
- Maak het sociaal. De mens is een groepsdier. Samen bewegen zorgt voor afspraken en gezelligheid — precies zoals vroeger. Wandel met een buurvrouw door het park, ga zwemmen in het lokale zwembad, of sluit u aan bij een wandelclub. Sociale verplichting = aanpakken zonder dat het voelt als moeten.
- Laat de stappenteller los. U hoeft echt niet dagelijks marathons te lopen of uren in de gym van Basic-Fit door te brengen. “Al 150 minuten bewegen per week — dat is maar twintig minuten per dag — halveert uw kans op vroeg overlijden,” benadrukt Lieberman. Het is haalbaar voor iedereen, zelfs met twee linkervoeten.
Mijn persoonlijke tip, als redacteur én wandelaar: kies activiteiten die u bijblijven. Een stadswandeling langs de grachten van Utrecht, yoga in het park, vrijwilligerswerk in de buurtmoestuin — het houdt u niet alleen fit, maar zorgt ook dat iedere dag wat bijzonders wordt.
Dus: vanaf 65 jaar? Niet minder bewegen, maar slimmer. Uw lijf — en misschien uw kleinkinderen — zullen u dankbaar zijn.
