Al jaren was ik op zoek naar een natuurlijke manier om schadelijke insecten uit mijn moestuin te weren. Tijdens een praatje met mijn buurvrouw — tuinierster in hart en nieren — ontdekte ik de afrikaantjes. Deze opvallende bloemen doen veel meer dan enkel mooi staan langs het tuinpad. Sinds ik ze aan de rand van mijn veldje in Alkmaar heb gezet, zijn de plaaginsecten grotendeels verdwenen én blijft mijn moestuin tot diep in september kleurrijk. Daarom verdient de Tagetes ook in uw tuin een ereplaats — met onderstaande tips haalt u alles uit deze ‘geheim agent’ van het tuindersleven.
Waarom afrikaantjes uw nieuwe moestuinmaatjes zijn
De officiële naam van het afrikaantje is Tagetes. Wie wat langer tuiniert in Nederland weet: deze Centraal-Amerikaanse plant is méér dan een blikvanger. Dankzij zijn natuurlijke geurstoffen beschermt hij uw groenten als geen ander tegen ergerlijke belagers.
Natuurlijke insectenbeschermer – zonder kunstgrepen
De wortels en bladeren verspreiden zwavelachtige stoffen. Die houden tal van plagen op afstand:
- Aaltjes — die kleine wormpjes die tomaten, aardappelen en wortels kunnen ruïneren
- Bladluizen — vooral op tuinbonen en rozen een bekend probleem
- Witte vlieg, de klassieke lastigerd op tomaten en komkommer
- Koolkevers zoals het beruchte ‘alticakevertje’ bij kolen en radijs
Zelf zag ik direct minder bladluis rond de bonen zodra ik de oranje en gele afrikaantjes eromheen zette. Het verschil was de afgelopen lente niet te missen — zelfs de pepers hadden minder stress.
Lokt de juiste insecten, verjaagt de rest
Afrikaantjes trekken naast hun afwerende werking juist de goede helpers aan in de tuin:
- Bijen — essentieel voor tomaten, courgette en meer
- Zweefvliegen — hun larven eten massaal bladluizen
- Goudwespen — natuurlijke vijanden van luizen en trips
De biodiversiteit in mijn tuin sprong vorig jaar omhoog: tussen de bloemen wemelde het van de bestuivers — zo druk had ik het nog niet gezien sinds de eerste zomers dat ik hier tuinier.
Welke soort Tagetes kiest u? Er zijn er meer dan u denkt
Niet elk afrikaantje is hetzelfde. Wist u dat er in Nederland vooral drie hoofdsoorten in de tuincentra van onder meer Intratuin of Welkoop te vinden zijn?
Tagetes patula – Frans afrikaantje
Deze lage planten (20-30 cm) zijn ideaal voor randen en tussen uw groenten. De bloemen hebben het bekende palet: van felgeel tot diep oranje, vaak tweekleurig. In mijn kas staan altijd een paar patula’s rondom de tomaten — een aanrader, vooral tegen wortelaaltjes.
Tagetes erecta – Afrikaans afrikaantje
Met tot wel 90 cm hoogte een indrukwekkende verschijning. Perfect om de tuinkamer visueel te verdelen (en voor schaduw bij een kleine tuin in Rotterdam-Zuid). De massa grote bloemen lokt niet alleen bijen, maar ook verwonderde buurkinderen uit het flatgebouw.
Zo plant u afrikaantjes voor maximaal beschermingsrendement
Voor een echte barrière tegen plagen telt niet alleen de soort, maar dus ook de juiste plek en planttijd.
Wanneer en waar zaaien?
Afrikaantjes zijn geen fan van Hollandse vorst. Begin in maart-april binnenshuis op de vensterbank — of zaai half mei direct buiten, pas als Sijsjes voorbij zijn (wie regelmatig Radio 1 luistert kent de ‘IJsheiligen’-truc). Tip van een Haarlemse buur: zaai om de drie weken tot juni, zo heeft u steeds nieuwe bloei.
Strategisch plaatsen = minder schade
Voor optimaal effect — verspreid u afrikaantjes slim:
- Langs de randen van elke groentebed, met ca. 30 cm ertussen voor luchtigheid
- Tussen de tomaten — werkt echt tegen aaltjes
- Dicht bij rozen — bladluizen blijven opvallend weg
- Als levende barrière rondom het hele perceel
- Afgewisseld met kolen — tegen het alticakevertje
Vorig jaar had ik rondom mijn aardappelen een ‘hekje’ van afrikaantjes gezet. Resultaat: amper vraatgaten, én een opvallend rijkere oogst — terwijl buren klaagden over coloradokevers.
Combineren werkt – maar niet altijd
Een paar ‘winnende duo’s’ uit mijn praktijk:
- Afrikaantje + tomaat: beschermt tegen aaltjes en witte vlieg
- Afrikaantje + wortel: geen wortelvlieg meer gezien
- Afrikaantje + aardappel: minder kevers
- Afrikaantje + sperzieboon: bladluisdruk daalt zichtbaar
Let wel: naast doperwten bleken ze bij mij geen succes. Het groeiritme van de erwten zat dwars — misschien heeft u andere ervaringen?
Zo groeit en bloeit uw Tagetes tot de herfst
Het mooiste: afrikaantjes zijn zowat de makkelijkste planten die ik ken. Met deze simpele zorgen bloeien ze steeds door — van juni tot aan de eerste herfststorm.
Bodem en zon – minder is soms meer
- Voldoet al op arme grond — mesten is nauwelijks nodig
- Bloeit het uitbundigst in volle zon
- Gezond met matig water geven — alleen bij extreme droogte bijgieten
Op mijn zonnigste stukje aan de rand van het stadspark bloeien ze altijd het mooist — daar ruik je die typische geur nog het sterkst ook.
Verleng het seizoen met slimme verzorging
- Verwijder regelmatig uitgebloeide bloemen — zo ontstaan er nieuwe knoppen
- Top de jonge planten — voor een bossigere groei
- Giet bij felle droogte — vooral de kleine plantjes
- Vermijd te veel stikstof — dat geeft vooral blad, geen bloemen
Afgelopen jaar testte ik het toppen van de helft van mijn planten. Die werden zichtbaar compacter én leverden veel meer knalgele bloemen op — een aanrader dus.
Zaad winnen? Kinderspel
- Laat een paar bloemen helemaal verdrogen aan de plant
- Wanneer ze bruin en droog zijn, oogst de zwarte ‘naaldjes’ (dat zijn de zaden)
- Bewaar ze in een papieren zakje, droog en donker
U kunt zaad tot 2-3 jaar goed houden. Soms ruil ik wat zaden met andere tuinders uit de wijk — zo krijgt u steeds meer soorten Tagetes.
Meer dan alleen mooi: verrassende gebruiksopties
Afrikaantjes hebben nog een paar onverwachte troeven — en die zijn in Nederland verrassend handig.
Natuurlijke kleurstof in de keuken
De bloembladen van de Tagetes geven elk gerecht een oranjegele boost — perfect als alternatief voor saffraan in risotto of een vrolijk accent in salade. Klein beetje pittig, met een smaak die zelfs kinderen in Amsterdam lekker blijken te vinden.
Oude huis-tuin-en-keukenmedicijn
- Uitwendig ontstekingsremmend — mijn oma wreef een olie van afrikaantjes op schrammen
- Antiseptisch op kleine wondjes
- Verlichting van spijsvertering — lichte infusies worden al generaties gebruikt
Die olie is trouwens eenvoudig te maken: een handvol bloemknoppen laten trekken in bijvoorbeeld zonnebloemolie.
Reukbarrière in huis
Gedroogde bloemen in linnen zakjes houden motten uit de kasten en laden. Zelf steek ik altijd één bij de winterkleren voordat die zolder op gaan — nog nooit motten gehad terwijl ik de rest van het huis (bijna) niet hoef te spuiten.
Kortom: het afrikaantje hoort bij de Nederlandse moestuin anno 2025. Of u nu in Friesland, Limburg of hartje Amsterdam tuiniert: geef de Tagetes een kans. U mist straks de bloemen én de rust in uw tuin als ze er eenmaal staan.
