De controverse rond de financiële rapportages
Minister Rachel Reeves staat onder druk nadat de belastingdienst experts de mededeling hebben gedaan dat de overheidsfinanciën een overschot van 4,2 miljard euro vertoonden. Tegelijkertijd had Reeves tijdens haar recente pakket van maatregelen gesproken over een significant tekort dat gevuld moest worden, wat voor verwarring zorgde over de werkelijke stand van de financiën.
De publicatie van het OBR-rapport en de implicaties
De controverse ontstond na de publicatie van een brief door het Office for Budget Responsibility (OBR), de officiële instantie die de prognoses voor de overheid opstelt. Deze brief werd op vrijdag vrijgegeven. In de brief werd vermeld dat Richard Hughes, voorzitter van het OBR en al onder vuur vanwege het lekken van begrotingsmaatregelen, een ongebruikelijke stap had gezet door de prognoses die hij in de tien weken voorafgaand aan de begroting aan Reeves had verstrekt, publiek te maken. Normaal blijven deze prognoses vertrouwelijk.
De tijdlijn van de prognoses
- 17 september: Eerste prognose. Toen was al bekend dat de groeiverwachtingen voor het Verenigd Koninkrijk waren bijgesteld. De minister was verzekerd dat toenemende reële lonen en inflatie deze negatieve voorspelling zouden compenseren. De tekortverwachting aan het einde van de parlementaire periode werd op 2,5 miljard euro gezet.
- 20 oktober: Tweede prognose. Het tekort was inmiddels omgezet in een klein overschot van 2,1 miljard euro. De afname in productiviteit was gemItig en beide fiscale doelen van de regering leken op koers te liggen.
- 31 oktober: Derde en laatste prognose voor de presentatie van de maatregelen. De overheidsfinanciën waren nu positief met een overschot van 4,2 miljard euro.
Volgens de beschuldigingen handelde Reeves echter anders, door te suggereren dat er een groot tekort was dat moest worden ingevuld, in plaats van de positieve stand van zaken die uit de prognoses bleek.
De communicatie en de discrepantie
Op 13 oktober vertelde Reeves aan Sky News dat de afschrijving door de productiviteitsdaling uitdagend was, maar dat ze niet de schuld wilde afschuiven en dat belasting- en uitgavendoelstellingen nog steeds haalbaar waren. Later, op 27 oktober, werd bekend dat het tekort was weggewerkt, maar dat de regering een voorspelling had gekregen over een verlies van 20 miljard euro in de publieke financiën.
Op 4 november hield Reeves een persconferentie bij Downing Street, waarin ze de toon zette voor belastingverhogingen. Ze stelde dat de economische situatie aanzienlijk slechter was dan eerder gedacht en dat iedereen moest bijdragen.
Op 10 november gaf Reeves een interview waarin ze verklaarde dat het niet verhogen van belastingen volgens de Labour-voornemens zou betekenen dat er diepe bezuinigingen op kapitaaluitgaven nodig waren, wat het nu leek dat een belastingverhoging op inkomsten op tafel lag.
Op 13 november berichtte de Financial Times over interne plannen binnen de coalitie om de belasting op inkomsten toch niet te verhogen, omdat de prognoses verbeterd waren, terwijl bewijs aangeeft dat deze niet waren veranderd sinds 31 oktober. De tekortschatting bleef daarmee bij circa 20 miljard euro, niet 30 miljard.
Reacties en politieke impact
De premier en de oppositie herinnerden eraan dat Reeves niet de bevolking verkeerd had voorgelicht, maar de situatie bleef onder politieke druk staan. Mediapartijen en partijen zoals de Conservatieven veroordeelden de communicatie en riepen op tot haar vertrek. Kemi Badenoch, leider van de Conservatieven, stelde dat Reeves de prognoses van het OBR had misreprenteerd en haar begroting op leugens had gebaseerd, waarop zij zou moeten aftreden.
Ook econoom Paul Johnson van het Institute for Fiscal Studies sprak in The Times dat de briefing op 4 november waarschijnlijk misleidend was geweest. Hij benadrukte dat deze brief bedoeld was om een specifiek narratief te bevestigen, namelijk dat er een groot begrotingstekort was dat gevuld moest worden met belastingverhogingen, terwijl er feitelijk geen tekort bestond.
De verdere politieke ontwikkelingen
Reeves houdt op zondag nog diverse interviews waarin zij werd ondervraagd over de rol van haar maatregelen in de economische groei, de toename in sociale uitgaven en de verwarring onder marktdeelnemers en kiezers veroorzaakt door de publieke oomstandigheden.
Hoewel Reeves heeft verklaard dat ze niet persoonlijk heeft gezegd dat er een specifiek tekort van 30 miljard euro was of dat de extra ruimte door belastingverhogingen zou garanderen dat ze niet terug zou komen voor meer belastingverhogingen, blijven de vragen over haar communicatie relevant.
In een interview met The Guardian op zaterdag stelde Reeves dat zij had gekozen om de publieke uitgaven voor scholen en ziekenhuizen te beschermen en dat een inkomstenbelastingverhoging was overwogen. Ze beweerde dat de prognoses van het OBR variëren na de indiening van de plannen van de regering. Er blijven echter veel vragen openstaan over de juiste stand van de financiën en de interpretatie van de prognoses.
