Een spectaculaire vondst in Luxemburg, begin 2025: 141 goudstukken uit het Romeinse Rijk, ruim 1.700 jaar oud, goed voor een waarde boven de €308.000. Wat ooit onder een veld langs een militaire toren lag — nabij Holzthum in het noorden — is nu een van de meest besproken archeologische ontdekkingen van de laatste jaren. Het Nationaal Instituut voor Archeologisch Onderzoek (INRA) leidde de opgravingen, waardoor dit stukje vergeten geschiedenis opnieuw is gaan leven.
Een schat uit de tijd van keizer Eugenius – en negen andere keizers
De munten — zogenoemde solidi, geslagen tussen 364 en 408 n.Chr. — deden niet alleen de harten van muntenverzamelaars sneller slaan. Zij lagen verborgen naast de resten van een Romeinse wachttoren, ooit strategisch gelegen aan de rand van het vroegere Gallia Belgica. Uniek is vooral dat het goudportret van keizer Eugenius tussen de vondsten zit. Zijn korte, roerige regering (392-394 n.Chr.) betekende dat er amper munten met zijn beeltenis zijn geslagen: dit soort stukken zijn voor kenners en musea ronduit zeldzaam.
De geschiedenis van deze schat begint al in 2019, toen twee fervente amateur-archeologen — uit de regio zelf — per toeval een munt vonden in het gras. Niet ongewoon in Luxemburg trouwens; zelfs op de zaterdagmarkt in Echternach hoor je oudere mensen wel eens over ‘die goudkoorts bij de boeren’.
Vijf jaar veldwerk: van toevalstreffer naar nationale trots
Direct na de vondst schakelden de mannen de autoriteiten in. In 2020 startte een officieel onderzoeksproject met steun van het Luxemburgse leger — een ongebruikelijke samenwerking, maar broodnodig vanwege bommen en munitie uit WOII die in de grond bleken te zitten. Vier jaar lang werd het gebied centimeter voor centimeter onderzocht. pas in 2024 kwam de definitieve bevestiging: deze schat gold als de omvangrijkste Romeinse goudvondst ooit in Luxemburg.
- Elke munt is ca. 4,5 gram zwaar – puur goud, praktisch ongeschonden
- Afkomstig uit een onrustige tijd vol politieke intrige
- Belangrijk voor zowel numismatiek als archeologie
Wat betekent deze vondst voor wetenschappers én voor u?
Dit soort schatten bieden een tijdscapsule vol verhalen. De solidi uit de vierde eeuw waren toen al veel geld waard — ze stonden symbool voor stabiliteit, iets waar het latere West-Romeinse rijk hard om verlegen zat. Naast de waarde voor verzamelaars zijn de munten ook een bron van informatie over hoe militaire posten opereerden aan de periferie van het rijk.
Op dit moment worden de stukken geanalyseerd bij het Nationaal Museum in Luxemburg-stad en — hopelijk — binnenkort permanent tentoongesteld. Zelf heb ik het laatste nieuws hierover gehoord in de kroeg in Esch-sur-Sûre. lokale geschiedenis leeft hier écht.
Heeft zoiets ook in Nederland kans van slagen?
Zeker. Ook in Limburg en Friesland zijn eerder Romeinse munten gevonden, soms zelfs door hobbyisten met een metaaldetector van het lokale merk XP. Belangrijk is altijd: vindt u iets bijzonders, waarschuw dan direct de archeologische dienst. U maakt zo niet alleen deel uit van onze nationale geschiedenis — u voorkomt ook problemen met verzekeringen en regelgeving.
Tot slot – drie tips als u zelf op schattenjacht wilt
- Gebruik een degelijke detector — liefst met goede discriminatie-instelling
- Vraag vooraf toestemming van de grondeigenaar
- Werk altijd samen met lokale autoriteiten; zo blijft eerlijke vondst uw trofee
Wie weet — misschien wordt de volgende grote vondst wel bij Wageningen gedaan, langs de oude Limes. De geschiedenis van Europa ligt soms letterlijk onder onze voeten.
