In 2025 is het voor het eerst gelukt. Nederlandse en internationale onderzoekers hebben het effect van menselijke activiteiten diep op de bodem van de Zuidelijke Oceaan – vlak bij Antarctica – direct vastgelegd. Wat daar werd aangetroffen kan niemand koud laten. Sterker nog: het zet aan tot verantwoording.
Wat gebeurt er op de zeebodem van Antarctica?
We zijn er vaak niet mee bezig: onder het ijskoude water, waar geen zonlicht komt, is het leven verrassend rijk. Maar recente expedities van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) onthulden sporen waar je liever niet aan wordt herinnerd. Sporen van zware sleepnetten — gebruikt door grootschalige visserij — trekken diepe groeven door de oceaanbodem. En die schade herstelt zich amper binnen een mensenleven.
De menselijke voetafdruk op plekken waar niemand komt
- Visserij – Vooral voor vissen als Patagonische tandbaars opereren trawlers in gebieden die ooit ongerept waren.
- Afval en microplastics – Zelfs plastic flarden van Nederlandse verpakkingen werden deze reis gespot, in het donkerste diepst van de oceaan.
- Klimaatverandering – Opwarming zorgt voor versnelde afbraak van ijskappen én voor nieuwe scheepvaartroutes — wat nóg meer druk geeft.
Beelden die je niet vergeet
Onderwaterdrones — uitgerust met de nieuwste camera’s uit Delft — lieten zien wat voorheen verborgen bleef. Broze zeesterren bedolven onder modder. Onmiskenbare kraslijnen — vers van de industrie. En dan die grauwe kleur van het water, onnatuurlijk stil, terwijl normaal alles daar bruist van leven.
Waarom deze ontdekkingen belangrijk zijn voor Nederland
De Zuidelijke Oceaan is een soort thermometer voor het hele klimaat. Schade daar werkt door – wereldwijd. Nederland speelt bovendien een rol: met havens als Rotterdam vertrekken veel maritieme expedities (én vistrawlers) richting het zuidelijk halfrond. Het draait dus niet alleen om verre landen. Bovendien beïnvloeden veranderingen rond Antarctica direct het weer bij ons — de zomerstormen van 2024 waren een voorproefje.
Kunnen we de schade herstellen? Praktische stappen
- Strengere internationale afspraken. Dankzij druk van onder meer Europese landen zijn delen van de oceaan nu beschermd gebied – maar handhaving blijft lastig.
- Beter toezicht. Satellieten uit Noordwijk maken het makkelijker om illegale visserij te detecteren. Er is hoop, maar menselijke inzet blijft noodzakelijk.
- Consumentenkeuzes. Simpel: minder kiezen voor vis uit deze kwetsbare gebieden. Gelukkig vind je bij Albert Heijn en lokale vishandels steeds meer alternatieven met duurzaamheidslabel.
Een onverwacht feit
We wisten het niet – maar sommige kreeftachtigen kruipen juist naar beschadigd terrein toe. Ze zijn uit op rotzooi (en eten het op). Maar zelfs zij kunnen het tempo van vernieling niet bijbenen.
Waarom zou u dit willen delen?
Omdat onze keuzes, zelfs aan de keukentafel in Amsterdam, Den Haag of Leeuwarden, doorzinderen tot het koudste punt op aarde. De beelden van deze expeditie laten dat onverbloemd zien. Meer bewustzijn is geen luxe — het is gewoon nodig. Vergat je ooit exact hoe deze regio heet? Even in je favorieten zetten dan.
