De cruciale dag voor Europese bondgenoten
Vandaag staat voor Oekraïne en haar Europese partners in het teken van belangrijke onderhandelingen. Ze proberen overeenstemming te bereiken over de vrijgave van 210 miljard euro, een bedrag dat bedoeld is om de oorlog te financieren en de steun aan Oekraïne voort te zetten. Deze fondsen, afkomstig uit bevroren Russische activa na de volledige invasie van Moskou in Oekraïne in 2022, worden vooral beheerd via Euroclear, een internationaal clearinghuis met hoofdkantoor in België. Het vrijmaken van deze middelen wordt als essentieel beschouwd voor Oekraïne om de strijd voort te zetten, vooral omdat het land anders in early 2026 mogelijk failliet zou gaan. Dit zou betekenen dat de regering geen salarissen meer kan uitbetalen aan soldaten, politie en ambtenaren of wapens kan aankopen voor verdediging.
De rol van Oekraïne en de Europese belangen
Vorige nacht plaatste President Volodymyr Zelenskyy een bericht op X (voorheen Twitter), waarin hij benadrukte dat de uitkomst van de Europese besprekingen Rusland moet laten voelen dat het voortzetten van de oorlog volgend jaar zinloos is, omdat Oekraïne blijft ontvangen. Volgens Zelenskyy ligt de verantwoordelijkheid volledig bij Europa om de steun te blijven doorzetten. Op dit moment houdt de Belgische overheid de vrijgave van de fondsen tegen uit angst dat dit in de toekomst tot juridische stappen door Rusland kan leiden. Europa probeert nu oplossingen te vinden, waaronder een spoedwet die de sancties tegen Rusland voor onbepaalde tijd zou verankeren, zodat deze niet telkens opnieuw moeten worden goedgekeurd en zo wordt er een stabiliteit gecreëerd in de EU-vrijgaveprocedures. Ook verlangt België garanties dat alle EU-lidstaten de financiële lasten zullen delen die voortvloeien uit Russische acties.
Waarom het gebruik van Russische activa controversieel is
De Verenigde Staten, die tot nu toe miljarden dollars aan Kyiv hebben verstrekt, verliezen onder de regering-Trump interesse en kunnen niet langer worden gerekend op verdere financiële steun. Voorheen hield de EU de rente op de bevroren Russische tegoeden apart en gebruikte deze om Oekraïne te ondersteunen, maar was terughoudend om direct de activa aan te raken uit angst voor destabilisatie van de eurozone. De recente toenemende urgentie in Oekraïne en de groeiende internationale zorgen over Rusland’s imperialistische ambities hebben deze positie doen veranderen. Het vrijmaken van de Russische activa wordt nu ook gezien als een middel om meer invloed te krijgen bij vredesonderhandelingen en om Kyiv minder afhankelijk te maken van Washington.
De betrokkenheid van Duitsland en de pros en cons
De Duitse kanselier Friedrich Merz, die zich inzet voor de vrijgave van de fondsen, waarschuwde dat Europa ernstige schade zou lijden als het niet lukt de vote door te zetten. Hij benadrukte dat de actie niet bedoeld is om de oorlog te verlengen, maar juist om deze zo snel mogelijk te beëindigen. Waar eerder werd gedacht dat het gebruik van de bevroren activa het risico met zich meebracht, wordt dit nu als minder gevaarlijk beschouwd dan het niet gebruiken ervan.
Wat staat er op het spel?
De uitslag van de Europese vergadering heeft grote gevolgen voor de geloofwaardigheid van de EU. Mocht de vote niet doorgaan, dan zou dat het vertrouwen in de EU aanzienlijk schaden, haar rol in vredesonderhandelingen verder ondermijnen en kunnen leiders zoals Vladimir Poetin profiteren van een verdeelde Unie. De stemming in Brussel is dus van groot belang, omdat een mislukking de positie van de EU in het internationale geweldsgebruik en diplomatieke betrekkingen zou kunnen verzwakken.
De politieke dynamiek en de mogelijke consequenties
Hoewel de EU technisch gezien de steununies kan aannemen bij meerderheid van stemmen, willen de meeste lidstaten, waaronder België, de huidige diplomatieke implicaties vermijden. België heeft zich tot nu toe verzet tegen het vrijmaken van de fondsen uit angst voor juridische repercussies en dat een meerderheid de veto van individuele lidstaten kan overstemmen. De komende uren zullen bepalen of de EU deze moeilijke politieke afweging kan overwinnen en een eendrachtige koers kan varen in de steun aan Oekraïne, of dat verdeeldheid en twijfel de overhand krijgen.
