- Het aandeel van goud in centrale bankreserves bereikt nu 20%, terwijl de euro blijft steken op 16%
- Financiële experts signaleren een verschuiving in het wereldwijde monetaire systeem
Zodra geopolitieke en financiële onrust het nieuwe normaal wordt, grijpen mensen intuïtief naar goud. Ook nu weer — niet verrassend, eerlijk gezegd. Want waar je ook kijkt — Rusland en Oekraïne, het Midden-Oosten, spanningen tussen India en Pakistan, een assertiever China en, natuurlijk, het onvoorspelbare Amerika van Trump — de risico’s lijken overal vandaan te komen. In zo’n wereld, waar betrouwbaarheid zeldzaam is geworden, is het logisch dat zowel beleggers als centrale banken met haast goud inslaan — gewoon om voorbereid te zijn op het onvoorziene, of als veilige spreiding in hun reserves.
Baanbrekend: goud haalt euro in volgens de ECB
Dat de verschuiving niet te ontkennen is, bevestigde onlangs de Europese Centrale Bank in een ongebruikelijk open rapport. Goud heeft, voor het eerst sinds het ontstaan van de euro, een groter aandeel in de wereldwijde valutareserves: 20% voor goud versus 16% voor de euro. De oorzaak? Angst en spreidingsdrang nu het geloof in traditioneel fiatgeld flink afneemt — want papieren euro’s en dollars zijn letterlijk te printen naar de grillen van centrale banken.
In 2024 kochten centrale banken wereldwijd meer dan 1.000 ton goud — dubbel zoveel als het gemiddelde van het decennium ervoor. De totale goudvoorraad van centrale banken klokt nu af op 36.000 ton, nauwelijks lager dan het record (38.000 ton) van 1965 in het oude Bretton Woods-tijdperk.
Met een goudprijs rond de 3.300 dollar per ounce is het aandeel van het edelmetaal in monetaire reserves dus groter dan ooit. Uit onderzoek blijkt dat tweederde van de centrale banken recent goud kocht om de reserves breder te spreiden, terwijl 40% het expliciet als bescherming tegen geopolitieke risico’s zag.
Zelfs De Nederlandsche Bank stelt het zwart op wit: “Goud werkt als bescherming tegen inflatie omdat het zijn waarde behoudt door de jaren heen. In tegenstelling tot buitenlandse valuta’s kan goud niet zomaar gedevalueerd worden bij crisis.” Veel centrale banken zetten hun goudreserves dan ook in als onderpand voor leningen of als laatste redmiddel om hun munt te ondersteunen. Grote goudreserves vertaalt zich rechtstreeks in meer vertrouwen in het hele financiële systeem.
Paul Wong, een doorgewinterde analist van Sprott Asset Management, vindt het fascinerend: de opmars van goud is een directe spiegel van het dalende wereldwijde vertrouwen in de Amerikaanse dollar. Toch is er nog steeds geen “echte” alternatieve reservemunt naast de dollar — dus is goud opnieuw hét veilige baken. Wat het interessant maakt: de jaarlijkse nieuwe goudproductie is beperkt tot zo’n 3.600 ton, een getal dat naar verwachting gaat dalen. Goud kan je immers niet ‘bijdrukken’ zoals euro’s of dollars. De waarde van fiatgeld — dus geld zonder harde dekking in goud of zilver — hangt af van vertrouwen. En juist dat brokkelt nu af.
Op weg naar een nieuw financieel tijdperk?
De ECB zelf waarschuwt: één op de vier centrale banken noemt sancties of zorgen over een veranderend financieel systeem als reden voor hun goudvoorraden. Kijk maar naar de Russische bezittingen — bevroren door sancties — en hoe dat bij andere opkomende economieën voor onrust zorgt. Het is veelzeggend dat landen als China, Turkije en India hun goudposities het hardst opvoeren.
Wat opvalt: de ongekende opmars van goud is geen tijdelijke opleving, maar hangt samen met een structurele verandering in het mondiale monetaire systeem, aldus de London Gold Exchange. “Voor de oorlog in Oekraïne was goud een klassieke veilige haven. Nu wordt het gezien als een sleutel in de mondiale strijd om financiële macht.” Met het inhalen van de euro is die nieuwe rol definitief bevestigd.
“De veerkracht van goud laat zien dat het de potentie heeft om één van de steunpilaren van een multipolaire wereldeconomie te worden.”
Volgens diverse instituten speelt twijfel over de ‘Amerikaanse uitzonderingspositie’ en het oplopende Amerikaanse staatsschuld een rol — net zoals de trend om de dollar steeds vaker als geopolitiek wapen in te zetten. De oorlog in Oekraïne was daarin een kantelpunt: landen zagen hoe Rusland het SWIFT-systeem werd uitgezet, maar zich met zijn goudreservers relatief staande kon houden. Sinds de annexatie van de Krim in 2014 vergrootte Poetin zijn goudbezit precies om die reden. Zijn ‘goudstrategie’ blijkt achteraf inspirerend voor anderen.
Het resultaat: goud krijgt een plek als hoeksteen in een nieuw financieel model — niet slechts als tijdelijk vluchtmiddel tegen inflatie, maar als structurele reserve. De ontwikkeling van de afgelopen jaren is een van de opvallendste verhalen van het huidige decennium.
Niet bij te houden vraag
De run op goud lijkt bovendien nauwelijks te vertragen. Waar analisten dachten dat een correctie zou volgen, zwengelde de Amerikaanse verkiezingscampagne van Donald Trump de vraag juist aan. Volgens het rapport van de lokale Rabobank Groep is de goudvraag eind 2024 met 27% gestegen, vooral door centrale banken én particuliere beleggers.
Zoals ING-analist Jasper van der Meulen opmerkt: omdat goud internationaal in dollars geprijsd wordt, profiteerden centrale banken met andere valuta direct van de recente dollarverzwakking — goud werd ineens goedkoper voor niet-Amerikaanse kopers.
Tegelijkertijd hebben traditionele alternatieven, zoals staatsobligaties, hun glans verloren. Door het wereldwijde rentebeleid leveren obligaties in veel landen nauwelijks meer iets op. Goud geldt dus als het ‘robuustere’ alternatief.
Maar doorslaggevend blijft het gedrag van centrale banken. Met name opkomende economieën willen met goud hun afhankelijkheid van de dollar verkleinen en minder kwetsbaar zijn voor sancties. Deze trend, ingezet in 2010, kreeg een enorme impuls door de oorlog in Oekraïne. Jaarlijks kopen banken nu meer dan 1.000 ton, volgens schattingen van consultancybureau Metal Focus zal in 2025 dit record opnieuw verbroken worden. In 2022 alleen al werd wereldwijd zoveel goud gekocht door centrale banken als sinds 1950 niet meer het geval was.
Het zijn vooral landen als Polen, China, Kazachstan, Tsjechië en India die deze trend trekken. Sinds 2022 kochten overheden samen zo’n 3.000 ton. In het eerste kwartaal van 2025 werd opnieuw de grens van 244 ton bereikt. Dat is bijzonder, want decennialang gold juist het tegenovergestelde: centrale banken verkochten hun goud liever.
Zo wint het “gele metaal” aan kracht als fundamentele asset. Op dit moment klinkt er voorzichtig optimisme over een sterkere euro als ’tegenhanger’ van de dollar, zoals Christine Lagarde onlangs opnieuw herhaalde. Toch is daar in de praktijk weinig van te merken — het aandeel van de euro als reserve stagneert al tijden op 16%.
Kortom — onder het oppervlak is er een stille maar fundamentele machtsverschuiving aan de gang. Goud is terug als onbetwiste reserve, in een tijd waarin beheerst riskeren belangrijker lijkt dan snelle groei. Of deze opmars doorzet? Geen garantie, maar het is zelden zo spannend geweest in het internationale financiële stelsel — en misschien is dat wel het enige wat iedereen voelt, zelfs met een spaarrekening bij de Volksbank.
