De situatie en de maatregelen
Litouwen heeft vanwege de verstoring van de luchtvaart door ballonnen uit Wit-Rusland een noodtoestand afgekondigd. Deze ballonnen, die hebben geleid tot de sluiting van de luchthaven van Vilnius, worden door de autoriteiten beschouwd als een “hybride aanval” door Wit-Rusland. Volgens de Litouwse overheid zijn de ballonnen door smokkelnetwerken gestuurd om buitenlandse goederen te vervoeren, met name sigaretten.
Context en achtergrond
De ballonnen zijn in de afgelopen weken opgemerkt en verschenen boven het terrein rond Vilnius. Ze hebben het vliegverkeer ernstig belemmerd, wat heeft geleid tot de sluiting van de luchthaven. Litouwen wijt het gebruik van de ballonnen aan Wit-Rusland, dat nauwe banden onderhoudt met Rusland. Het land beschouwt deze acties als onderdeel van een bredere strategie van destabilisatie en hybride oorlogvoering.
Overheidsreactie en juridische bevoegdheden
Tijdens een vergadering met de regering verklaarde de Litouwse minister van Binnenlandse Zaken, Vladislav Kondratovic, dat de noodtoestand niet alleen bedoeld is om de civiele luchtvaart te beschermen, maar ook vanwege de belangen van de nationale veiligheid. Hij benadrukte dat de overheid het parlement heeft gevraagd om de militaire bevoegdheden uit te breiden, zodat autoriteiten samen met politie, grenswachten en veiligheidsdiensten kunnen optreden tijdens de noodtoestand.
Bij goedkeuring door het parlement krijgt het leger de bevoegdheid om toegang tot delen van het grondgebied te beperken, voertuigen te stoppen en te controleren, mensen en hun documenten te fouilleren, en personen die zich verzetten of verdacht worden van feiten te arresteren.
De Litouwse minister van Defensie, Robert Kaunas, heeft bevestigd dat het leger geweld mag gebruiken om deze taken uit te voeren indien nodig.
Wit-Russische reacties en internationale context
Wit-Rusland heeft de beschuldigingen weersproken en de verantwoordelijkheid voor de ballonnen ontkend. Het land stelt dat de ballonnen geen kwaadaardige intenties hebben en dat het om gewone luchtvaartactiviteiten ging. Daarnaast wordt er beweerd dat Litouwen provocaties heeft uitgevoerd, waaronder het sturen van een drone die “extremistisch materiaal” zou hebben afgegooid, wat door Litouwen wordt ontkend.
Vervolg en internationale reactie
De Litouwse overheid heeft aangekondigd dat de noodmaatrelen van kracht blijven totdat het parlement ze opzegt. Op 1 december meldde Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, dat de situatie aan de grens verslechterde en dat de inkepingen van ballonnen werden beschouwd als een “hybride aanval” door Wit-Rusland. Zij stelde dat deze acties “volledig onaanvaardbaar” zijn.
