Klinkt als iets uit een sprookje, maar het is werkelijk gebeurd. Dankzij het onvoorstelbare tempo van technologische vooruitgang hebben onderzoekers in Genève iets bereikt waar alchemisten eeuwenlang alleen van konden dromen: lood omzetten in goud. Wetenschappers van CERN hebben dit gerealiseerd tijdens het ALICE-experiment in de beroemde Large Hadron Collider (LHC). Het verhaal erachter leest als een sciencefiction-thriller — alleen gebeurt het vandaag, hier in Europa.
Hoe is lood in goud veranderd? De wetenschap achter het experiment
In het Zwitserse laboratorium werden loodkernen versneld tot bijna de lichtsnelheid. deze spectaculaire versnelling creëerde intense elektromagnetische velden. Sommige loodkernen (normaal 82 protonen) verloren onderweg drie protonen, waardoor ze ineens veranderden in gouddragers: 79 protonen. Het Zero Degree Calorimeter (ZDC) instrument ving deze subatomaire transformatie feilloos op.
Volgens officiële data van CERN werden in het LHC bijna 90.000 gouden kernen per seconde geproduceerd tijdens deze botsingen. In totaal — tussen 2016 en 2018 — leverde dat ongeveer 29 picogram goud op. Dat is geen blokje voor uw trouwring, maar wel spectaculair als wetenschappelijk resultaat.
Waarom deze doorbraak belangrijk is — ook zonder financiële waarde
De ontdekking heeft niets te maken met snelle rijkdom. de werkelijke winst zit ’m in het inzicht dat dit oplevert in elektromagnetische dissociatie en de beheersing van extreem energierijke omgevingen. Met andere woorden: de grenzen van wat we dachten dat met materie mogelijk was zijn opnieuw verschoven. Voor materialenonderzoek — en voor toekomstige innovaties bij de Delftse TU, Nikhef in Amsterdam of zelfs ASML in Veldhoven — is dit van onschatbare waarde.
Bovendien is dit geen magie, maar pure kennis en technologie. Alchemisten streefden ooit naar goud met mythische stenen, CERN-wetenschappers doen het met brute kracht en precisie in de LHC — hun versie van een moderne toverspreuk. Het goud heeft geen economische waarde, maar legt wel de basis voor een nog beter begrip van de bouwstenen van ons universum.
Wat betekent dit voor u — en de toekomst van wetenschap?
- Het experiment laat zien dat basiselementen onder extreme omstandigheden toch veranderlijk zijn.
- Praktisch levert het nu nauwelijks bruikbaar goud op, maar het opent de deur naar fundamenteel begrip van materie en mogelijkerwijs nieuwe toepassingen in materialen, geneeskunde en technologie.
- Uiteindelijk kunnen technieken als deze leiden tot veiligere energieproductie, nieuwe medische isotopen of slimmere materiaalkunde.
Het blijft spectaculair dat dit onderzoek plaatsvindt op slechts een paar uur rijden van Utrecht — gewoon bij ons om de hoek. Of u nu zelf metaalbewerker bent, tech-liefhebber of gewoon nieuwsgierig naar de wereld: de grens tussen wetenschap en magie is in 2025 kleiner dan ooit.
Nieuwsgierig geworden?
Volg lokale wetenschapsmedia zoals NEMO Kennislink of het NRC Wetenschap-kanaal voor meer van dit soort baanbrekende ontwikkelingen. Wilt u het van dichtbij meemaken? Plan eens een bezoek aan de open dag van Delft of Nikhef — dat is pas een gouden tip.
