Er leeft een bacterie op de bodem van de Noord-Atlantische Oceaan die het lot van de Titanic bezegelt: Halomonas titanicae. Deze microbe voedt zich met ijzer en vernietigt stap voor stap het wrak — het tast metalen structuren aan, nestelt zich op stalen oppervlakken en versnelt zo de corrosie en het verdwijnen van het schip.
Op 11 juni 2025 lanceerde Netflix een documentaire waarin niet alleen het drama rond OceanGate’s gezonken duikboot Titan wordt belicht, maar ook de vraag centraal staat: is het nog wel verantwoord mensen af te laten dalen naar het wrak van de Titanic? Het antwoord krijgt inmiddels extra lading, want experts waarschuwen dat het schip in rap tempo — en mogelijk definitief — verdwijnt. Onderzoekers ontdekten namelijk dat een onbekende bacterie drastisch delen van het schip uitholt, zelfs iconische plekken zoals de kapiteinshut.
Halomonas titanicae: de stille sloper op 4 km diepte
De Youtube-maker Alan Estrada liet het in zijn documentaire al zien: de wonderlijke ‘roestpegels’ die tegenwoordig als huid over de Titanic hangen, bestaan voor een belangrijk deel uit een doorbraak van 2010: de bacterie Halomonas titanicae. Deze leeft van ijzer en transformeert het metaal in die karakteristieke roestformaties. Beelden uit zijn reis in 2022 — de eerste poging liep trouwens mis — tonen hoe ver deze afbraak al is gevorderd.
Het gaat verder dan roest alleen. Halomonas titanicae verteert daadwerkelijk metaalstructuren, klampt zich stevig aan staal vast en vormt kolonies met andere micro-organismen. Samen zijn zij verantwoordelijk voor het versneld oplossen van de Titanic, diep in het zoute, koude en volledig donkere water van de Noord-Atlantische Oceaan, bijna vier kilometer onder de zeespiegel — nauwelijks bereikbaar voor mensen of technologie.
Niet alleen de Titanic in gevaar
Waar wetenschappers een decennium geleden de groei van Halomonas titanicae nog nauwelijks konden verklaren, weten we nu meer. Juist deze bacterie overleeft feilloos onder extreme en wisselende zoutgehaltes — omstandigheden waarin 99% van de bekende bacteriën het zou opgeven. Het wrak is voor hen een paradijs.
Het grote zorgenkind? Het zijn niet alleen beroemde wrakken die in de gevarenzone zitten. Uit recent onderzoek van Science in School blijkt dat deze bacterie ook een gevaar vormt voor olieplatforms en andere onderzeese installaties van bijvoorbeeld Shell, SBM Offshore of Heerema. met name als deze een hoofdzakelijk ijzeren constructie hebben. De Nederlandse offshore-sector kijkt sinds kort met heel andere ogen naar hun materieel op grote diepte — een vergeten vijand is uit de schaduw gekropen.
Dat gezegd hebbende: Halomonas titanicae is tegelijk onderwerp van inspirerend onderzoek. Wetenschappers vermoeden dat deze microbe in de toekomst een rol gaat spelen in het duurzaam afbreken van oud metaalafval op zee. Sneller en efficiënter dan welk recyclingproces ook. Het lot van historische wrakken is dan wel bezegeld, maar mogelijk kan deze bacterie ons in de toekomst helpen — als we er tenminste tijdig grip op krijgen.
Titanic blijft voorlopig zichtbaar — maar hoe lang nog?
Hoewel de schade inmiddels niet meer te ontkennen is, verwachten experts dat het wrak van de Titanic de komende decennia nog zichtbaar zal blijven. Tegelijk beseffen steeds meer duikfans en maritieme archeologen: deze unieke getuigenis van de geschiedenis kan al rond 2050 volledig zijn opgelost in de zeebodem. Misschien — wie weet — een laatste kans om (virtueel) oog in oog te staan met het beroemdste schip van de wereld.
- Wist u dat de bacterie pas in 2010 werd ontdekt?
- De vorming van ‘roeststalactieten’ (‘rusticles’) is een direct gevolg van deze bacterie.
- De scheepswrakken van de Noordzee zijn ook gevoelig — zoals bekend bij Noord-Hollandse vissers.
Tip: Wie meer wil weten over Halomonas titanicae, kijkt de Netflix-documentaire of leest verder op de site van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Voor wie ooit droomde van een duik bij het wrak: snel zijn is geen overbodige luxe — je weet nooit hoe lang ze nog te bewonderen is.
