Een schoen van meer dan 2000 jaar oud – en dat formaat! Wel eens gedacht wat de oude Romeinen allemaal aan ons nalieten? Ja, aquaducten en mooie piazza’s, maar soms duikt er ook iets op dat je beeld van het verleden flink opschudt. Archeologen in Noord-Engeland hebben onlangs een vondst gedaan bij de resten van het Romeinse fort Magna – en u raadt het al: een reusachtige soldatenschoen, zó goed bewaard dat het voelt alsof de eigenaar gisteren nog door de modder stampte.
Een Romeinse LeBron James?
Terwijl het team van het Vindolanda Trust zich een weg naar het oude fort groef – echt fantastisch werk; die kleilagen zijn berucht lastig – kwamen ze tussen de scherven en spijkers ineens op iets uitzonderlijks. Drie leren schoenen, allemaal uit de tijd van keizerlijke legioenen, met als uitschieter een stevige 32 centimeter lang. Dat is, voor de liefhebber, maat 49-50: vergelijkbaar met onze eigen Wouter Burger (Feyenoord) – of internationaal, NBA-ster LeBron James.
Projectarcheoloog Rachel Frame beschrijft in haar dagboek hoe haar hele crew even geen adem haalde toen de grootste schoen werd blootgelegd: “Iedereen stond verbaasd. Zo groot hebben we het zelden gezien, en dan ook nog in deze conditie”.
Hoe maakten de Romeinen schoenen die zó lang meegingen?
Wat het nog bijzonderder maakt: de zool van de eerste schoen was in lagen opgebouwd, nog compleet – inclusief gespijkerde zool en een deel van de hak. De Romeinen waren echte techneuten: meerdere lagen leer, genaaid en gespijkerd voor maximale grip en duurzaamheid. Dat systeem zie je nu bijna alleen terug bij luxe Dr. Martens of Italiaanse schoenenmakers als Van Bommel of Di Lauro – maar het origineel komt dus van het oude Magna.
Het mysterie van de ‘enkeldoder’
Een van de drie schoenen was aan de voorkant afgesneden, vermoedelijk bij het afval gegooid. Toch is het vooral de gigantische schoen uit een soort gemeen grachtenstelsel rond het fort die iedereen doet speculeren. Dit kanaal werd aangelegd om indringers te vertragen – onder Engelsen noemt men het nu nog het “ankle breaker”-fossaat.
En daar lag dus, 32 centimeter aan Romeins schoenleer. Kun je nagaan, dat was geen standaard legionair, maar iemand die vandaag in het eredivisieteam zou passen – of die als portier bij de Ziggo Dome indruk maakt.
Waarom boeit een oude schoen ons eigenlijk?
- Het bewijst dat mensen toen net zo divers waren als nu. Je had kleine en érg grote Romeinen.
- Schoenmodellen worden eigenlijk nooit willekeurig ontworpen – ze weerspiegelen stand, beroep en techniek van hun tijd.
- Zulke bodemvondsten inspireren schoenmakers en modeontwerpers vandaag nog, zelfs bij Gassan, Sacha of Omoda.
Voor wie weleens over de Vennetjes wandelt: stel je voor dat je ineens een Romeinse teenslipper van maat 50 tegenkomt. Historici dromen daarvan – wij gewone stervelingen zouden ‘m waarschijnlijk op Marktplaats zetten (maar, doe maar niet).
Praktische tips voor u als het gaat om oude schoenen en archeologie
- Vindt u iets opvallends tijdens een wandeling bij historische plekken? Maak een foto, raak het voorwerp niet te veel aan en meld het bij de regionale archeologische dienst.
- Oude leertechnieken zijn nog steeds actueel. Heeft u bijzondere leren schoenen? Leer ze verzorgen op de manier van vroeger: regelmatig invetten met bijenwas werkt vaak beter dan moderne sprays.
- En wie weet: misschien stamt het ontwerp van uw favoriete sneaker wél af van dat soldatenpaar uit Magna.
Zo blijft het Romeinse verleden niet alleen iets voor museumzalen of studiedagen in Leiden. Soms loop je er letterlijk bovenop!
Auteur: Vanda – 29 juni 2025
