Inleiding
Met een meerderheid van 400 parlementariërs zou men verwachten dat de premier en de minister van Financiën moeilijke beslissingen zouden nemen. In plaats daarvan lijken ze zich vooral bezig te houden met overleving.
Verklaringen voorafgaand aan de verkiezingen
Herhaaldelijk verzekerden de premier en de financiële minister dat zij geen belastingverhogingen zouden doorvoeren voor werkenden. Ze benadrukten dat hun verkiezingsprogramma volledig gefinancierd was en dat, in een tijd van een 70-jarig hoogtepunt in de belastingdruk, het niet in hun interesse lag om extra belastingen te heffen.
De breuk met beloftes
Op woensdag braken de minister en de premier die beloftes echter toen de belasting met 26 miljard pond werd verhoogd, bovenop de 40 miljard pond die al was uitgegeven in het eerste begrotingspakket.
Een jaar geleden verzekerden zij dat zij niet de grens van belastingvrije inkomens zouden verhogen – een beleidslijn van de Conservatieven – omdat dit “werkenden zou benadelen”.
Dat standpunt werd echter woensdag gewijzigd toen de belastingvrije drempels voor drie jaar werden verlengd, wat 800.000 werknemers in een hogere belastingband bracht en zo’n 8,3 miljard pond extra opleverde.
Opvallende overeenkomsten en tegenstellingen
Rachel Reeves stelde dat de begroting van Labour was, en haar gelijk wordt erkend. Tijdens de eerste 17 maanden van deze regering heeft Labour tientallen miljarden pond extra belasting geheven, onder meer door de afschaffing van bepaalde voordelen. De kosten van het ongedaan maken van eerdere beloftes, zoals de winterbrandstoelage en uitkeringen voor mensen met een handicap, bedragen ruim 6,6 miljard pond.
Bovendien heeft Reeves het beleid met betrekking tot de kinderbijslag gewijzigd, wat haar een kostenpost van 3 miljard pond opleverde, terwijl de premier niet had gewild dat dit onderdeel werd van het verkiezingsprogramma. Het Office for Budget Responsibility (OBR) voorspelt dat tegen het einde van deze parlementaire periode één op de vier belastingbetalers onder de 40% hogere belasting in zou kunnen vallen.
Redenen voor de belastingverhogingen
De hogere belastingen hadden twee doelen en richtten zich op twee doelgroepen: de financiële markten en de Labour-partij. Voor de markt dienen de verhogingen om te voldoen aan de fiscale regels van de minister, die een overschot op de uitgavenbegroting vereisen tegen 2029-2030. Voor de Labour-partij laten ze zien dat de regering haar financiën op orde krijgt, wat de markten heeft gerustgesteld en de rente voor het lenen voor het Verenigd Koninkrijk zou kunnen verlagen.
Daarnaast is er de interne politieke factor: de verhogingen worden gezien als een manier om de regering te onderhouden, ondanks politieke spanningen en mutinies binnen de eigen partij. Een lid van de kabinetsploeg merkte op dat dit een begroting is die puur bedoeld is voor zelfbehoud, niet voor het welzijn van het land.
Politieke consequenties en aantrekkingskracht
Door het uitstellen van hervormingen op het gebied van sociale voorzieningen en het verhogen van de kinderbijslag, wordt de regering gedwongen maatregelen te nemen die ze aanvankelijk niet wilde. Ondanks een ruime meerderheid lijken de leiders vooral bezig met het behouden van hun positie en het afwenden van kritiek, in plaats van het doorvoeren van noodzakelijke hervormingen.
In de discussie over het doorbreken van beloftes over belastingverhogingen benadrukte de minister dat de toezeggingen vooral betrekking hadden op inkomstenbelasting. Het niet nakomen van deze beloftes en het niet uitleggen van de keuzes aan de bevolking weerspiegelt een houding van de regering die weinig rekening houdt met transparantie en verantwoording.
Verantwoordelijkheid en vertrouwen
Een belangrijke vraag die door deze begroting opspeelt, is de mate van verantwoording aan de kiezers. Labour beloofde tijdens de verkiezingen dat zij geen belastingverhogingen zouden doorvoeren en dat ze via groei zouden financieren. Nu lijken die beloftes te worden gebroken, vooral omdat de belastingmaatregelen vooral bedoeld zijn om te voldoen aan de fiscale regels en niet, zoals oorspronkelijk gecommuniceerd, om de belastingdruk te verlichten voor de bevolking.
De meeste kiezers die door deze beleidswijzigingen getroffen worden, behoren tot de midden- en hogere inkomensklassen, die inmiddels geconfronteerd worden met de belastingverhogingen. Ondanks optimistische prognoses blijft de verwachting bestaan dat de economische groei waarschijnlijk niet zal aantrekken zoals gehoopt.
Slot en conclusie
Hoewel het budget waarschijnlijk meer tijd koopt voor de regering, is het vertrouwen en de geloofwaardigheid mogelijk verloren. De regering wilde veranderingen doorvoeren, maar de meeste maatregelen lijken vooral gericht op het behouden van de macht dan op het realiseren van duurzame hervormingen. Voor velen oogt het meer als het voortzetten van het oude beleid, onder nieuwe maar vertrouwde voorwaarden.
