De maritieme Zijderoute geeft eindelijk delen van haar raadselachtige geschiedenis prijs, dankzij twee spectaculair goed bewaarde Ming-wrakken diep in de Zuid-Chinese Zee. De grootste archeologische verhalen ontstaan vaak aan land, zoals in Pompeï — maar soms liggen ze honderden meters onder het wateroppervlak, waar weinig mensen ooit komen. In oktober 2022 — ja, alweer een paar jaar terug — ontdekten Chinese onderzoekers twee scheepswrakken uit de Ming-dynastie (1368-1644) op bijna 1.500 meter diepte voor de kust bij Sanya, op het eiland Hainan. De schepen, op zo’n 26 kilometer van elkaar vandaan, lagen op een plek waar nog nauwelijks eerder serieus werd gezocht.
Ming-schatten: porselein, munten én natuurwonderen
Onderwatertechniek op topniveau
Deze vondst was eigenlijk alleen mogelijk dankzij moderne technologie. Met de bemande duikboot Deep Sea Warrior konden de archeologen beide wrakken filmen en — met robotarmen, let wel — waardevolle vondsten voorzichtig bergen. Het project stond onder leiding van de Chinese Nationale Erfgoedadministratie, die terecht benadrukte: dit was geen haastklus. Ruim een jaar werd er met uiterste precisie gewerkt om schade aan de fragiele objecten te voorkomen.
Een maritieme schatkist
Bij het eerste wrak haalden onderzoekers maar liefst 890 voorwerpen omhoog. We hebben het over met glazuur beschilderd porselein, kommen, schalen, vazen — vooral uit Jingdezhen, dé beroemde Ming-porseleinstad. Maar er zaten ook koperen munten bij, en scherven keramiek, die aantonen dat het vermoedelijk een handelsschip betrof dat voor de export was bedoeld.
Het tweede wrak — veel kariger maar opvallend — bevatte slechts 38 vondsten, waaronder zeldzame houtsoorten, hertengeweien en turbandschelpen. Toegegeven, geen typische handelswaar — maar juist dat wijst erop dat het schip exotische producten naar het vasteland bracht. Het verschil in lading toont volgens experts duidelijk aan: de handel liep over en weer, beide kanten op.
Analyses tonen dat de meeste objecten te herleiden zijn tot de Hongzhi-periode (1488-1505) en de Zhengde-periode (1506-1521) — een tijd van intensieve maritieme handel, nog vóórdat Europese scheepvaart in de regio dominant werd.
De Zuid-Chinese Zee: sleutelroute van de Zijderoute
Volgens Chinese archeologen is dit het directe bewijs dat de Zuid-Chinese Zee — veel meer dan gedacht — eeuwenlang de hoofdsnelweg van de maritieme Zijderoute vormde. Anders dan het beroemde handelsnetwerk over land, verbond deze waterweg Chinese kuststeden met Zuidoost-Azië, India en waarschijnlijk verder, via kust- én overzeese routes.
Yan Yalin, een van de archeologen achter deze missie, noemde de vondst zelfs “uniek diepzee-archeologisch bewijs”. Vooral de uitzonderlijk goede staat van de objecten is zeldzaam — net als wat ze vertellen over de toenmalige handelsstromen in Oost-Azië.
Meer dan handel: culturele kruisbestuivingen
Tussen de vierde eeuw voor en vijftiende eeuw na Christus waren de havens van Zuidoost-Azië ware smeltkroezen. Producten werden geruild, ja, maar het waren ook plekken waar nieuwe technieken ontstonden en culturen elkaar letterlijk ontmoetten. Denk bijvoorbeeld aan Khao Sam Kaeo (nu Zuid-Thailand): ooit beroemd om steenslijperijen waar jaspis, carneool en agaat werden bewerkt.
Verrassend trouwens: veel van deze objecten werden niet uit Azië geïmporteerd, maar ter plekke gemaakt door buitenlandse ambachtslieden die zich aan de kust vestigden. Zulke havens werden compacte versie van onze moderne “hubs”, met een bijzonder soort creativiteit, overdracht van kennis én multiculturele samenwerkingen — eeuwen vóórdat globalisering een modewoord werd.
Deze context maakt de Ming-wrakken extra fascinerend. Exotische grondstoffen als hertengewei, tropische schelpen — ze bewijzen meer dan alleen actieve handel. Ze wijzen op een geraffineerde economische structuur, ver voorbij het simpele ruilen van luxeartikelen.
Een ontdekking die de geschiedenis herschrijft
Porseleinen exportgoed en natuurlijke importmaterialen, naast elkaar in één zeegebied — het vormt een “live snapshot” van een dynamisch, diep verweven handelssysteem. De twee Ming-wrakken zijn tastbare geschiedenis van een tijd waarin China actief maritieme handel stimuleerde — met de Aziatische havens als bloeiende knooppunten voor goederen, kennis en zelfs modieuze stijlen.
Deze vondst vraagt om een herwaardering van de rol van de Zuid-Chinese Zee in de wereldgeschiedenis, lang vóór de opmars van Europese koloniale macht. en het bewijs is er: moderne diepzeetechnologie maakt het onzichtbare verleden nu letterlijk grijpbaar.
De kracht van diepzee-archeologie
De Ming-wrakken laten niet alleen materialistische details zien over oude maritieme routes — ze onthullen rijkdom en diversiteit aan uitwisseling die het Azië van weleer vormde. Porselein uit Jingdezhen, tropische schelpen, munten, keramiek, zeldzame houtsoorten… het hele palet van een levendige, tweerichtings-maritieme economie.
Misschien het belangrijkste inzicht? De Zijderoute verdient méér dan het label van landroute. Voor generaties was de Zuid-Chinese Zee een dynamische “corridor” voor handel, samenwerking en innovatie, en deze wrakken zijn daar onmiskenbaar testuigen van.
