- Resultaten zorgen voor veel discussie in de medische wereld
Onderzoekers van de Universiteit van Cambridge hebben een baanbrekend mechanisme gevonden waarmee aspirine mogelijk de vorming van uitzaaiingen bij bepaalde vormen van kanker vermindert. Het draait allemaal om ons immuunsysteem – en dat is groter nieuws dan het op het eerste gezicht lijkt.
Wat maakt deze ontdekking zo bijzonder?
Het onderzoek, gepubliceerd in Nature, biedt niet alleen nieuw inzicht in hoe aspirine werkt, maar zet ook de deur open naar gerichte toepassingen. Dat zou kunnen betekenen dat aspirine in de toekomst een grotere rol krijgt bij het voorkomen van uitzaaiingen (metastasen) bij kankersoorten die daarvoor gevoelig zijn. Voor Nederland – waar jaarlijks duizenden patiënten geconfronteerd worden met kanker – zou dit enorm impactvol zijn.
Toch is voorzichtigheid geboden. Aspirine is geen snoepje: het gebruik kent serieuze bijwerkingen, zoals maagbloedingen. Momenteel lopen er meerdere klinische studies om te ontdekken wie daadwerkelijk baat heeft bij lage doseringen en wie niet – praat dus altijd eerst met uw huisarts voor u aan de slag gaat met preventieve aspirine.
Waarom kijkt de medische wereld hier zo reikhalzend naar uit?
In eerdere onderzoeken bij patiënten bleek al: mensen die dagelijks een lage dosis aspirine slikken, krijgen minder vaak uitzaaiingen bij vormen als borst-, darm- of prostaatkanker. Waarom dat precies zo werkt, was tot nu toe niet goed duidelijk.
De nieuwe doorbraak kwam deels toevallig. Wetenschappers waren vooral op zoek naar hoe het lichaam omgaat met de verspreiding van kankercellen, omdat zo’n 90% van de overlijdens bij kanker komt door uitzaaiingen naar andere delen van het lichaam — niet door de oorspronkelijke tumor zelf.
het bijzondere: als losse kankercellen vanuit de primaire tumor door het lichaam gaan, zijn ze veel kwetsbaarder voor aanvallen van het immuunsysteem. Juist kleine, migrerende kankercellen worden sneller herkend en opgeruimd dan die in grote, vastzittende tumoren, waar het immuunsysteem vaak wordt onderdrukt.
Wat gebeurt er op celniveau?
In een eerdere analyse onderzochten Cambridge-wetenschappers meer dan 800 genen bij muizen. Hierbij ontdekten ze er vijftien die invloed hadden op het risico van uitzaaiingen. Met name muizen zonder een gen dat codeert voor het eiwit ARHGEF1, kregen significant minder uitzaaiingen in longen en lever.
Het ARHGEF1-gen blijkt een specifiek soort afweercel, de T-cel, te remmen. En die wordt gezien als dé ‘elite-soldaat’ bij het herkennen en vernietigen van losgeraakte kankercellen. Hoe dit werkt? ARHGEF1 wordt bij muizen geactiveerd door thromboxaan A2 (TXA2) – een bekende factor in bloedstolling, aangemaakt door bloedplaatjes. Verrassing: precies het proces dat door aspirine wordt geremd.
TXA2 zorgt, behalve voor de stolling na wondjes, soms helaas ook voor trombose en beroertes. Aspirine verlaagt de productie van TXA2, waardoor het bloed ‘dunner’ wordt. Maar uit dit onderzoek blijkt dus: aspirine helpt ook het immuunsysteem om uitzaaiende kankercellen op te ruimen, door het blokkeren van de onderdrukking van T-cellen door TXA2.
In muizen met een type huidkanker (melanoom) die aspirine kregen, kwamen minder uitzaaiingen voor dan bij muizen zonder aspirine. En het allerbelangrijkst: het effect bleek te zitten in het weer activeren van de T-cellen.
Waarom is dit nú relevant voor Nederland?
Professor Rahul Roychoudhuri, leider van het onderzoek, zegt daarover: “Ondanks grote stappen vooruit in de behandeling van kanker, zien we steeds dat patiënten terugvallen door mini-uitzaaiingen die na de eerste behandeling onopgemerkt blijven. Juist direct na de eerste verspreiding zijn migrerende kankercellen extra gevoelig voor immuuntherapieën. Gerichte behandeling in dit ‘therapeutische venster’ kan misschien het verschil maken in het voorkomen van terugval bij vroege stadia van kanker.”
De onderzoekers wijzen er bovendien op dat aspirine of soortgelijke middelen waarschijnlijk betaalbaarder zijn dan hightech antistof-therapieën – een belangrijk gegeven in de huidige zorgkosten-discussie. Mocht deze aanpak doorwerken, zou dat de toegang tot effectieve kankerpreventie wereldwijd verbeteren.
Wordt aspirine het nieuwe ‘wondermiddel’?
Nee, dat zou te kort door de bocht zijn. Maar feit is: het oude vertrouwde pilletje krijgt er in het laboratorium een veel belovend hoofdstuk bij. In Nederland zijn de komende twee jaar onderzoeken gepland in samenwerking met onder andere het Antoni van Leeuwenhoek en het UMC Utrecht. Meedoen – vanzelfsprekend altijd in overleg met een arts – kan binnenkort mogelijk zijn.
- In 2025 zijn er al meer dan vijf nieuwe kandidaat-geneesmiddelen in ontwikkeling gebaseerd op dit mechanisme.
- Verschillende Nederlandse ziekenhuizen nemen deel aan de internationale Add-Aspirin studie, kijk vooral op de sites van bijvoorbeeld het Radboudumc of Erasmus MC voor recente updates.
Praktisch advies: Aspirine is geen preventiemiddel voor iedereen. Overleg altijd met een professional en start niet op eigen initiatief, zeker niet bij medische voorgeschiedenis als maagzweren of bloedingsneiging.
Waaw-feitje voor op een verjaardag:
Het effect van zo’n alledaags middel als aspirine op kanker, werd per toeval gevonden tijdens fundamenteel DNA-onderzoek bij muizen. Soms schrijft wetenschap zichzelf echt de mooiste scenario’s.
Meer weten? Check betrouwbare bronnen als KWF Kankerbestrijding en het RIVM voor de huidige richtlijnen omtrent aspirine en kankerpreventie in Nederland. En houd die lokale nieuwsapps in de gaten – dit onderwerp zal nog vaak terugkeren, zelfs in je familie-groep op WhatsApp.
