Een internationale missie onderzoekt wat 80 jaar radioactief afval met onze zeeën heeft gedaan. Het klinkt als iets uit een Hollywoodfilm, maar de feiten zijn hard: tussen 1946 en 1990 werden door Europese landen meer dan 200.000 vaten met radioactief afval doelbewust afgezonken in de diepte van de Atlantische Oceaan. De vaten, volgestort met bitumen of beton, liggen nu op de abyssale vlaktes ten noordoosten van de Atlantische Oceaan — ruim 600 kilometer uit de Bretonse kust bij Nantes en dieper dan 4.000 meter.
Deze zomer bundelen het Franse CNRS, Ifremer en de Autorité de Sûreté Nucléaire hun krachten voor een baanbrekende expeditie: NODSSUM. Het doel? Vaststellen waar de vaten liggen en in welke staat ze verkeren. Vanaf 15 juni start de eerste fase: 6.000 vierkante kilometer oceaanbodem wordt in kaart gebracht met high-tech sonar en de autonome onderwaterrobot UlyX — diepe duiken tot meer dan 4.000 meter vormen geen probleem voor dit Franse staaltje techniek.
De werkelijke impact op het onderwaterleven
Zodra de vaten gelokaliseerd zijn, begint het serieuze werk. Franse en internationale onderzoekers nemen water-, bodem- en diermonsters om het spoor van radionucliden te achterhalen. Zo krijgen we eindelijk zicht op de langetermijneffecten van radioactief afval op diepzeebiodiversiteit — zeker nu het diepzeemilieu door klimaatverandering sowieso onder druk staat.
Overigens worden aan boord van het onderzoeksschip strenge stralingsprotocollen gehandhaafd — van monstername tot analyse in een Nederlands, Belgisch of Frans laboratorium. Veiligheid eerst — de stralingsmeters blijven letterlijk nooit stil.
de gegevens uit deze eerste expeditie vormen de basis voor een ambitieuzer vervolg. Een tweede missie overweegt diepzeetoestellen met bemanning of robotarmen die daadwerkelijk monsters kunnen nemen ín en rond de vatenkamers onder de oceaan. Recht uit de science fiction, maar nu gewoon realiteit vanuit Nederland, België, Frankrijk en partners in Noord-Europa.
NODSSUM maakt deel uit van het bredere PRIME RADIOCEAN-project: hier draait alles om duurzaam omgaan met nucleair afval in het zeemilieu. Klinkt specialistisch, maar de inzet is helder: veiligere internationale afvalstrategieën voor de generaties na ons.
De missie markeert een belangrijke stap: het verleden onder ogen komen en tegelijk het kostbare evenwicht in onze diepzee beschermen. wie weet — straks weten we meer, ook over hoe wij in Nederland omgaan met nucleair afval en de zee. Deze missie verdient zeker je aandacht.
